Kaşgarlı Mahmud kimdir? Kaşgarlı Mahmud'un coğrafyaya katkıları...
Türk dilinin en eski araştırmacısı olarak kabul edilen Kaşgarlı Mahmud, Araplara Türkçeyi öğretmek ve Türkçe'nin Arapça kadar zengin bir dil olduğunu göstermek maksadıyla yazdığı ilk Türk dili sözlüğünün müellifidir. Kaşgarlı Mahmud'un hayatı ve karakteri hakkında kaynaklarda bilgiye rastlamak çok zordur. Soylu bir aileden geldiği ve çok iyi yetiştirilmiş biri olduğu, yazdığı sözlükteki kayıtlardan anlaşılmaktadır. Kaşgarlı Mahmud'un Divanü Lugati't-Türk'te çizmiş olduğu harita, Japonya'nın gösterildiği ilk dünya haritası olma özelliği de taşımaktadır. Gelin Kaşgarlı Mahmud hakkındaki bilgilere yakından bakalım.
Divan-ı Lügati't Türk'ün son sayfası (Millet Ktp., Ali Emîrî, Arabî, nr. 4189)
📜 Eserin yalnızca madde başları Türkçe, açıklamaları ihtiva eden kısımlar ise Arapça'dır.
📜 Sözlüğün çeşitli yerlerinde dağınık halde bulunan atasözlerinin toplam sayısı yaklaşık 290 kadardır.
📜 Arapça karşılıklarıyla bunların kullanıldığı örnek cümle veya şiirler; sagu, koşuk ve sav örnekleri; dilbilgisi kuralları ve o devirdeki Türk boylarını gösteren bir harita bulunmaktadır.
📜 Sekiz bölümden oluşan eserde madde başı olarak alınan kelimelerin sayısı yaklaşık 8000 civarındadır.
◾ 1. Kitâbü'l-Hemze
◾ 2. Kitâbü's-Sâlim
◾ 3. Kitâbü'l-Muzâaf
◾ 4. Kitâbü'l-Misâl
◾ 5. Kitâbü Zevâti's-selâse
◾ 6. Kitâbü Zevâti'l-erbaa
◾ 7. Kitâbü'l-Gunne
◾ 8. Kitâbü'l-Cemʿ beyne's-sâkineyn
Kâşgarlı Mahmud Türbesi'nin taçkapısı
📌 Kâşgarlı Mahmud'un eserinde yer alan haritanın ilk Türk dünyası haritası olması bakımından büyük bir değeri vardır.
◾ Kaşgarlı Mahmud'un hem eserinde hem de çizdiği haritada Japonya'ya yer vermesi, haritanın önemini bir kat daha artırır.
◾ Bugünkü bilgilerimize göre, Dîvânü Lugâti't-Türk'teki harita, Japonya'nın gösterildiği ilk dünya haritasıdır.
◾ Dîvânü Lugâti't-Türk'ün bilinen tek nüshası "İstanbul Millet Kütüphanesi Ali Emiri Efendi" yazmaları arasında bulunur.
