Mustafa Akar anlatımıyla: Sezai Karakoç - 10 Dakikada Edebiyat

✒ Mustafa Akar: Sezai Karakoç, Türk edebiyatının en büyük şairlerinden bir tanesi... Biz çok sevdiğimiz insanlara büyük demeyi severiz. Sezai Karakoç büyüklük sıfatını fazlasıyla hak eden bir şair. Çünkü sadece şiir değil makale, deneme, düşünce metinleri, çeviriler, hikayeler, piyesler kaleme aldı. Edebiyatın matbuat anlamında bildiğimiz hemen her türünde metin üretmiş bir insandan bahsediyoruz. Sadece metin üretmekle kalmamış aynı zamanda ürettiği fikirleri bir düşünce akımına dönüştürmüş bir kişilik Karakoç. Ardından bu düşünce akımında takip eden birçok insanı bir araya getirmiş bir aksiyon insanından da bahsediyoruz. Fakat çok enteresan bir şeydir; bu aksiyon insanı, bu kadar büyük bir kitleyi harekete geçiren bu ilginç insan; bir münzevi, yalnızlığı çok seven, tevazu ile yaşayan bir insan. Bu açıdan bakıldığında Sezai Karakoç'un dünyada herhalde bir başka örneği daha yoktur. KAVRAM İNŞA EDEN ŞAİR: SEZAİ KARAKOÇ ✒ Mustafa Akar: ◽ Sezai Karakoç deyince aklıma onun en sevdiğim şiirlerinden birisi olan 'Masal' şiiri geliyor. Masal şiirinde Sezai Karakoç, yedi tane evladın doğudan batıya hikayesini, şiirinin isminde olduğu gibi 'masalını' anlatır. Birinci oğul gelir; onu şölenlerle karşılarlar Batı'da ardından bu çocuk kaybolur. İkinci oğul gelir, çok güzel bir kadına kapılır: Yani nefsaniyetinin peşinde yıkılır, gider. Üçüncü, dördüncü, beşinci derken bu oğullar Batı macerası içerisinde kaybolmaktadır. Fakat yedinci oğul gelir ve Batı'nın tam ortasına bir kuyu kazar. Kendini o kuyuya kapatır ve neredeyse tam da Batı'nın ortasında yükselen bir anıt gibi kendi masalının bir anlamda kahramanı olur. Belki de Sezai Karakoç'un hem şiirlerinde hem fikir hayatındaki bütün çabasını, bize özetleyen bir mısra: 'Sizin tek gücünüz var; karşınızdakini değiştirmek.' Bunu Batılılar için söylüyor Sezai Karakoç. Batı'nın tek gücü var. Karşısındakini değiştirebilmek. İşte Sezai Karakoç, karşısındakini değiştirebilme gücünde olan Batı'ya 'hayır beni değiştiremeyeceksiniz' diyebilen büyük bir şair. SEZAİ KARAKOÇ DÜŞÜNCESİNDE 10 KAVRAM ✒ Mustafa Akar: ◽ Peki, Sezai Karakoç bunu nasıl başardı? Evvela Karakoç şiirlerini modern bir dille üretti. Özellikle Türkiye'de 1950'den sonra atılıma geçen 'Modernist Edebiyat' tarafını seçti, Sezai Bey. Dolayısıyla günün dili ile şiirini üretmeyi tercih etti. Fikirleri ve düşünceleri de hakeza bu şekilde ilerledi. Ama Sezai Karakoç, bu modernist eda içerisindeyken ilginç bir atılım yaptı. Belki Necip Fazıl ile açılan o yerlilik, millilik kapısına büyük bir duvar ördü. Duvar örmekle kalmadı, onun çatısını kurarak buna da Diriliş dedi. Bunu inşa ederken Sezai Bey'in yaptığı çok büyük bir şey vardı. O da; geçmişle şimdi arasında bir bağ kurabilmek idi. Çünkü 1950'li, 1960'lı yıllar bir anlamda bize dair bir ansiklopedinin, kendimize ait bir kütüphanenin, kendimize dair dil birikiminin ne yazık ki olmadığı yıllardı. Dolayısıyla şöyle düşünün; taşradan Ankara'ya gelmiş ve orada yabancı dil öğrenmiş, dünyayı tanımaya çalışmış, edebi üretime geçmiş ve Necip Fazıl'ın yanında yer almış bir genç, dünyaya dair birtakım fikirler üretmek istiyor. SEZAİ KARAKOÇ'UN HATIRALARI ✒ Mustafa Akar: ◽ Dünyaya dair fikirler üretirken dünyayı da tanımanız ve ona bir öneri sunmanız lazım. Sezai Karakoç bunu yaparken şunu fark ediyor; bütün Batı toplumlarındaki gelişmiş olan düşünceler geçmişiyle bağ kurmayı başarmış medeniyet topluluklarıdır. O yüzden Sezai Karakoç, medeniyet fikrini bizde ilk dillendirenlerden birisi olmuştur. Şiiri ve bütün çabası, bütün yapıtı da bu geniş medeniyet fikrine doğru açılmaya başlar. Sezai Karakoç'tan önce medeniyet tasavvuru yok muydu? Elbette vardı. Sadece yerliciler, milliciler arasında değil. Marksist düşünürler arasında da çok yaygındı. Mavi Anadolucular diye bir akım gelişmişti. Sabahattin Eyüboğlu'nun başını çektiği Halikarnas Balıkçısı, Azra Erhat gibi hem yazarların hem düşünürlerin buluştuğu bir topluluktu bu. Bu topluluk, şöyle bir iddia ile yola çıkmıştı: 'Bizim topraklarımızdaki gelişmiş olan mitoloji, aslında bizim kendi klasiklerimizdir.' Biliyorsunuz; Sparta, İzmir ve Yunan mitolojisi diye bildiğimiz o mitolojinin bir ayağı da bizim topraklarımızda gelişmişti. Dolayısıyla o mitolojik birikim bizim birikimimizdir, deyip bir hümanist düşünce oluşturma çabasının peşinde koşmuşlardı. Bu anlamda Yunus Emre'yi bile bütün o din geleneğinden soyutlayarak bütün o Kur'an-ı Kerim'i Türkçe söylemek, İslam'ı Türkçe düşünmek birikiminden soyutlayarak hümanist gibi dünyaya sunma çabasına soyunmuşlardı. Ama bu tutmadı. Bunun gibi gelenekle bağ kurmak için en azından önemli olan böylesi çabalar vardı. SEZAİ KARAKOÇ'TAN EN GÜZEL ALINTILAR ✒ Mustafa Akar: ◽ Bizi bu topraklarda var eden ana düşünceyi yani İslam'ı yok sayan düşünceler olduğu için hiçbir zaman bu topraklarla bir bağ kuramadılar. Sezai Karakoç, bu anlamda Necip Fazıl'ın açtığı kapının ne olduğunun çok farkında bir gençti. O yüzden daha gençlik yıllarından itibaren şiirini kurarken de düşüncesini örerken de bu meselenin peşinden gitti. Sezai Karakoç ilk dönem şiirlerinde genelde edebiyatçıların söylemeyi çok sevdiği gibi 'İkinci Yeni' akımı içerisinde gösterilir. İkinci Yeni diye adlandırdığımız akım, 1950'li yıllarda 'Modernist Edebiyat'ı öne çıkaran, gençlerin oluşturduğu bir atılım. ◽ Aslında bir akım değil bu. Sadece bu şiiri yazan insanlar, dönemin Ankara'da çıkan 'Pazar Postası' isimli gazetenin ekinde bir araya geldikleri için onları bir akım gibi algılıyoruz. Oysa bir akım olması için onun bir manifestosu olması lazım ama 'İkinci Yeni' böylesi birliktelik. SEZAİ KARAKOÇ'UN KALEMİNDEN UNUTULMAZ CÜMLELER ✒ Mustafa Akar: ◽ Sezai Karakoç Mekteb-i Mülkiye'den, Siyasal Bilgiler Fakültesi'nden iki arkadaşı Cemal Süreya ve Ece Ayhan ile birlikte Pazar Postası'nda bir ya da iki şiir yayımlamıştı. Bu şiirlerden en meşhuru Balkon şiiridir ve bu şiirler vasıtasıyla da edebiyat tarihçileri Sezai Karakoç'u 'İkinci Yeni' dediğimiz bu modernist şiir içinde düşünürler. Sezai Karakoç, modernist bir şiir üretmiştir ama diğer modernist şairler gibi değildir, Sezai Karakoç'un yaptığı yine kendine has bir şiir dili inşa etmektir. 'Geçmişi şimdi de düşünmek': Sezai Karakoç'un belki de en çok başardığı şey ve en çok başardığı bu şeyin bir sonucu oluştu. SEZAİ KARAKOÇ'A EDİPLERİN GÖZÜYLE BAKMAK ✒ Mustafa Akar: ◽ Böylece Türkçede en çok Kur'ani ifadelerin kullanabildiği şiir birikimi ortaya çıktı. Bu daha önce yok muydu? Divan edebiyatında bu vardı. Fakat Divan edebiyatından Cumhuriyet'e kadar olan kesinti, 'Dil Devrimi' ve cumhuriyet fikrinin gelenekle olan problemli alanları nedeniyle edebiyatçılar oluşturdukları şiirlerde geleneğe ait birtakım yanları hep törpülediler. Sezai Karakoç, bu konuda belki de en ciddi atılımı yapan şairimizdir. Peygamberler, Sahabeler, Evliyaullah ve diğer önemli isimler Sezai Karakoç ile birlikte şiirimize girer. Mesela Hızır ile Kırk Saat isimli olağanüstü bir şiir kitabı vardır, Sezai Karakoç'un. Hakeza Taha'nın Kitabı vardır. Hakeza Sezai Karakoç Leyla ile Mecnun geleneğini yeniden dirilterek modern edebiyat içerisinde bir kez daha yazmanın yollarını aramıştır. ◽ Çok ilginç bir örnek vermek isterim: 'İkinci Yeni'cilerden İlhan Berk'in bir şiiri var: Saint-Antoine'ın Güvercinleri. Şimdi bu şiir ve bu şiirin başlığı aslında Sezai Karakoç'un muarızlarının, karşıtlarının ve Sezai Karakoç'un ne yapmak istediğinin en güzel göstergelerinden bir tanesi. Bir kilisenin ismi: Saint-Antoine. Peki, güvercin kilise bahçesinde mi olur ya da kilisenin bir bahçesi var mıdır? Kilisenin avlusu vardır, güvercin nerede olur? Cami avlusunda olur. Ama şair Saint-Antoine'ın Güvercinleri diyor. Yani burada bir yapısöküm var. Burada geleneğe dair bir yıpranma efekti var. Hepimiz biliyoruz ki güvercin cami avlusunda olur. Kiliselerde güvercin olmaz. İşte, Sezai Karakoç bütün bu edebiyat birikiminden dışlanan, atılan, yok sayılan ne varsa şiirine buyur etmiş bir şairdir. Bunun en büyük göstergesi de zaten kitaplarının ismine baktığınızda ortaya çıkacak. SEZAİ KARAKOÇ'UN KİTAPLARI ✒ Mustafa Akar: ◽ Sezai Karakoç'un gelenek ile bağ kurmanın yollarını araştırarak ürettiği fikir, diriliş düşüncesidir, demiştik. İşte, basübadelmevt; ölümden sonra diriliş.Aslında burada o düşünce yapısı var: Batı krizde olan Batı aklının yerine bizim olan bir düşünceyi koyma çabası. Yani tasavvufun ürettiği kavramlarla düşünebilmeyi deneme çabası. Tasavvufta 'halvet der-encümen' diye bir kavram vardır. Halkın içerisinde, kalabalıkların içerisinde Allah (CC) ile yalnız kalabilmek, Allah (CC) düşüncesi ile bir olabilmek. Bir de nefsi terbiye edip yaşarken ölmeyi göze alabilmek. Yani 'Ben bu hayattayım, bu şekilde Mustafa Akar olarak karşınızdayım ama aynı zamanda sadece yaşayan bir varlık değilim. Ölmeyi de göze alabilmiş, yaşarken nefsimi öldürebilmiş bir varlığım' bunu diyebilmek. ◽ Mutasavvıfların ürettiği 'yaşarken ölmeyi düşünebilmek' düşüncesi, Sezai Karakoç'ta 'basübadelmevt'e yani yaşarken, öldükten sonra tekrardan dirilebilmek düşüncesine evriliyor. Biz bu topraklarda öldürülen bir düşüncenin müntesipleriyiz ve bu düşünceyi el birliğiyle Müslüman toplum olarak yeniden dirilteceğiz. Yeniden dirilterek ruhumuzu dirilteceğiz. Diriliş neslini ortaya çıkaracağız ve bu nesil, bu diriliş nesli kendi' Amentü'sünü 'Diriliş Neslinin Amentüsü'nü bir kez daha söyleyecek. Dolayısıyla, Türk edebiyatında ümmet fikri Müslüman toplumun fikri diriliş fikri diriliş düşüncesi fikri, Sezai Karakoç ile birlikte girmiştir. Necip Fazıl, bir kapı açtı. Sezai Karakoç, o açılan kapıdan şiirle, edebiyatla, aksiyonla büyük bir binayı ortaya çıkardı... SEZAİ KARAKOÇ'UN HİKAYELERİ

Mustafa Akar anlatımıyla: Sezai Karakoç - 10 Dakikada Edebiyat

Yozgat'ta çay ocağı işletmecisi cuma günleri sabah namazında cemaate çorba ikram ediyor

Adıyaman'da deniz kestanesi fosili bulundu

PODCAST I Truman Show Sendromu

Sadeliğin azameti Sezai Karakoç

Mustafa Akar anlatımıyla: Sezai Karakoç - 10 Dakikada Edebiyat

Sezai Karakoç'un kaleminden unutulmaz cümleler

İslam’dan edebiyata kadar en özgün konuların podcastleri

Jenny Molendyk Divleli Bölüm 2 I Fikriyat Sohbetleri

Filistin Davamız

İçişleri Bakanı Yerlikaya'dan Rize'deki depreme ilişkin açıklama:

Fosil yakıt kaynaklı karbon emisyonları bu yıl yeni rekor seviyeye ulaşabilir

Sanatçılar Gazze'ye Sessiz Kalmadı

Filistin'in bağımsızlığını resmi olarak tanıyan ülkeler

Haris el-Muhâsibi'den Hakk'ı Arayanlara Nasihatler

Türkiye’de Yahudi lobisi

Haim Saban'ın Trump kehaneti

Filistin’i işgale yönelik Yahudi göçleri: Aliyah

İsrail işgallerine karşı "birlik" çağrısı

Osmanlı belgeleri ışığında Filistin’e Yahudi göçü

Bosna Savaşı öncesinde bölgedeki gerilimlerin tarihsel kökenleri

Sadeliğin azameti Sezai Karakoç

Sezai Karakoç düşüncesinde 10 kavram

Mustafa Akar anlatımıyla: Sezai Karakoç I10 Dakikada Edebiyat

Sezai Karakoç'un kaleminden unutulmaz cümleler

Bilge Şair Sezai Karakoç’a ediplerin gözüyle bakmak

Sezai Karakoç'un kitapları

Arama

Mustafa Akar anlatımıyla: Sezai Karakoç - 10 Dakikada Edebiyat