Arama
Çocuklarda para yönetimi nasıl olmalı?
Dünya, el işçiliğinden makineleşmeye geçerken en büyük sıçramalarından birini yaşadı. Sanayinin gelişmesiyle az zamanda daha fazla şey üretmek beraberinde tüketimin de artmasına yol açtı. Buna paralel gelişim gösteren teknoloji ile tüketim daha da büyük boyutlara ulaştı. 'Tüketim çılgınlığı' adını bile literatürümüze yerleştiren bu büyük gelişim, elbette ki parayla da ilişkili. Parayı verimli kullanmanın yöntemlerini yetişkinlere uzun uzadıya anlatılıyor. Peki ya geleceğimizin yetişkinleri çocuklarımız para hakkında neler biliyor? Parayı verimli kullanmayı çocuklarımıza nasıl öğretmeliyiz?
Bulduğu ya da ortalıkta boşta duran paraları kendisininmiş gibi benimsememesini sağlamak, paranın değerini anlamasına yardımcı olur. Paranın sahibini aramak ya da parayı muhtaç bir kişiye vermek, ona paranın ahlaki anlamını öğretir.
Sokakta yaşayan bir adamın karşısında çocuğunuzun gözleri kocaman açılıyor. "Şuradaki adam neden fakir?" sorusunu soran çocuk, içinin rahatlatılmasına ihtiyaç duyuyor. Ona adamın mutsuz olduğunu, şu sıra hayatta ciddi zorluklar yaşadığını ama gönüllülerin zor durumdaki insanlara yardım ettiğini, isterse büyüyünce onun da yardım edebileceğini ve resmi kuruluşların durumu değiştirmek için çalıştığını anlatabilirsiniz. Sizi rahatsız eden sorulardan kaçınmanız kötü sonuçlar doğurur ve çocuk üzerinde olumsuz etki yaratır. Ancak yapıcı bir söylem benimserseniz, kendisini yeniden iyi hissetmesini sağlayabilirsiniz. Brunet ve Sarfati, "Eğer endişe hali sürerse, sizin böyle bir durumla karşı karşıya olmadığınızı ve tam olarak da bu gibi bir durumla karşılaşmamak için çalıştığınızı söyleyebilirsiniz" diyor.
3 yaşında bir çocuğa para konusunda eğitim vermenin güç olacağını düşünebilirsiniz ancak uzmanların görüşü, paranın hayatımızdaki rolü çocuğa ne kadar çok somut örneklerle gösterilirse, çocuğun kavraması o denli kolay olacağı yönünde. Bu yüzden onlara para biriktirmeyi somut ve görsel yöntemlerle öğretmek gerekir. Bu yaşlardaki çocuklar, hedef belirleme ve hedefe ilerleme gibi kavramları görsel ve somut yöntemlerle kolayca anlayabilirler.
Çocuğunuz tabağındaki yemeğini hiçbir zaman bitirmiyorsa, "Zavallı küçük Afrikalı çocuklar" öyküleriyle onu suçlu hissettirmeye çalışmayın; ona yiyeceklerin ziyan edilmemesi gerektiğini anlatın. Neden çıkarken ışıkları söndürdüğünüzü, neden duşta suyu iki saat açık bırakmadığınızı onunla paylaşın. Zamanla hareketlerinizi taklit etmeye başlar.
Çocuğunuzun bu konudaki eğitimine ona düzenli olarak 'kumbara parası' vermekle başlayabilirsiniz. Bu parayı onula birlikte belirlediğiniz küçük bir hedef için kumbarada birikmesini sağlayabilirsiniz. Bu yaşlardaki çocuklar isteklerini ertelemekte zorluk çeker. Bu yüzden ilk aşamada verdiğiniz parayı kumbarasına yatırmasını teşvik etmek için ulaşması uzun zaman almayacak (3-5 günü geçmeyecek) küçük ama somut bir hedef koyabilirsiniz. Bu istediği küçük bir oyuncak olabilir. Hedeflenen oyuncağın bir resmini onun görebileceği bir yere (kumbarası, buzdolabı kapağı veya odasındaki bir dolap gibi) iliştirebilirsiniz. Kumbarasına her para attığında rakamın büyüdüğünü ona göstererek, hedefine doğru ilerlediğini görmesini sağlayabilirsiniz. Çocuk parasının çoğaldığını somut olarak görmesi ve hedefe ulaştığı zaman parasını hedeflediği (oyuncak) için harcaması çok önemlidir. Çocuk bu şekilde, hedef koyma, para biriktirme ve hedefe ulaşma ilişkisini kavrayarak ileride daha ciddi düzeyde para biriktirme alışkanlığı kazanmasına temel oluşturacaktır.
Bu yaş grubundaki çocuk artık metal ve kağıt paraları değerine göre ayırt edebilecek çağda olmakla beraber, fiyat ve maliyet kavramlarını anlayacak yaştadır. Artık istediği bir şeyin fiyatı ile elindeki parasının yeterliliğini karşılaştırabilecek durumdadır. Bu dönemde düzenli olarak aldığı cep harçlığın bir kısmını biriktirmesini teşvik etmek için istediği bir şeyi hedef olarak onunla birlikte belirleyebilirsiniz. Bu yaş grubu için de görsel ve somut yöntemler önemlidir. Yine burada hedefe ulaşacak sürenin çok uzun olmamasına dikkat edilmelidir.
Hedefe ulaşmasının sonu gelmeyecekmiş gibi bir durum yaratmamak adına ilk etapta 3-4 haftayı geçmeyecek süre konabilir. Ancak, bu süre dolmadan parasını harcamak ve hedeflediği yerine o anda parasının yettiği daha ucuz bir şey almak isteyebilir. Kararın kendisine ait olduğunu söyleyerek harcamasına izin verebilirsiniz. Bu şekilde, çocuğunuza, hedefine ulaşmadan önce parasını harcaması, hedeflediği şeye sahip olamayacağı dersini çıkarmasını sağlamış olacaksınız.
Finansal açıdan zor bir dönemden geçiyorsanız, çocuğunuzun bu durumu anlaması gerekir. Sizin sırdaşınız olmadığını unutmadan, basit bir şekilde mesleki sorunlar yaşadığınızı, iş aradığınızı anlatabilirsiniz. Böylece endişeleri azalabilir ve kendini sorunlarınızdan sorumlu hissetmez.