Osmanlıca dersleri IV- Türkçe ve Arapça kelimelerde ünlü harflerin gösterimi
Toplumsal hafızamızın en değerli hazinelerinden biri olan Osmanlıca eserler ve bu alfabe kullanılarak oluşturulan kıymetli belgeler, kütüphanelerin dışında çeşmelerin kitabesinde, mezar taşlarında kısaca hayatın her alanında karşımıza çıkar. Böylesine geniş bir yelpazesi olan hazine, elbette kendine ait birtakım kurallara sahip. Osmanlıcada, Türkçe kelimelerde ünlü harflerin gösterimiyle Arapça ve Farsça kelimelerdeki ünlü harflerin gösterimi birbirinden farklıdır. Fikriyat Akademisi olarak hazırladığımız Osmanlıca derslerinde bu hafta, ünlü harflerin Türkçe ve Arapça- Farsça kelimelerde yazılışının nasıl olduğunu aktaracağız.
Osmanlı alfabesinde bu dört ünlüyü ayırt etmek için özel bir işaret kullanılmaz. Dört ünlünün aynı harfle yazılması, okumada güçlük doğurur. Fakat kaf (ق), kef (ك), gayın (غ) gibi harfler, Türkçe kelimelerdeki yuvarlak ünlülerin kalın veya ince olduğunu belirlemede yardımcı olur.
Kelime başında te (ت), tı (ط), sin (س), sad (ص) harfleri de bu ayrımda yardımcı olur. Fakat yine de kelimenin dar veya geniş olduğunu belirlemek alfabeden mümkün olmaz.
Bu gibi kalın ve ince karşıtları bulunan harflerin dışında yuvarlark ünlünün niteliğini tespit etmek ancak cümle içindeki anlam ve genel kültürel donanımla mükün olur.
Kelime sesli harfle ile başlıyorsa, mutlaka sesli harf yazıda gösterilmelidir. Kelime içerisindeki ünlünün ı veya i olduğunu belirlenmesinde س ,ص ,ت ,ط ,ك ,ق harfleri yardımcı olabilir. Fakat doğru okunmasında en önemli koşul, kelimenin cümle içerisinde anlamıdır.
