Arama
El yazması kitaplara nakşedilen geleneksel sanatlar
Kuşaktan kuşağa aktarılarak devam eden, geleneksel el sanatlarımız içinde yaşadığı toplumun bir üyesi olan insan önce mirasçısı olduğu kültürü öğrenir. Ardından da ürettikleriyle o toplumun birikimini zenginleştirir. Peki, dünya üzerinde de önemli etkilere sahip olan geleneksel el sanatları hangileridir? El sanatları nasıl uygulanır? İşte el yazması kitaplara nakşedilen geleneksel sanatlarımız hakkında bilinmesi gerekenler…
🔸 Ebrulu kâğıtlar, el yazması kitaplarda ve ayrı olarak üzerine yazı yazılmasında kullanıldı. Kelime anlamının, Farsça bulutumsu manasında Ebri kelimesi ve Çağatayca hareli anlamında Ebre kelimesinden geldiği düşünülür. Ebru, Kendine özgü tekniklerle hazırlanıp tekneye alınan suyun üzerinde boyalarla oluşturulan desenlerin kâğıda aktarılmasıyla yapılan geleneksel bir sanat olan ebru, kitap ve ciltlerin yan kâğıdında kullanıldı.
🔸 13. yüzyılda ilk Ebru formları Orta Asya'da görülmüş olup İran aracılığıyla Anadolu'ya yayıldı. Osmanlı döneminde, Türk hat ustaları ve sanatçıları yeni formlar yaratmış ve tekniklerini geliştirdiler.
🔸 Uygulamada kâğıt, toprak boyalar, atkuyruğu kılından yapılan fırçalar, kitre, öd, neft, gibi malzemeler kullanılır. Kitre gibi kıvam arttırıcı madde ile suyun yoğunluğu arttırılır.
🔸 Ezilmiş toprak boyalar sığır ödü ile hazırlanır ve fırça ile kitreli suyun yüzeyine serpilir. Su üzerinde işlenen desen sonrasında kâğıda geçirilir. Yüzyıllardır kitapları süsleyen ebru kâğıtları hâlen aynı renk canlılığını koruyarak günümüze ulaşmışlardır.
🔸Topkapı Sarayı'nda bulunan tarihi tespit edilmiş en eski ebrû 1447 yılına aitti. Osmanlı döneminde birçok ebrûzen yetişmişti. Bu dönemde ebrulu kâğıtlar devlet belgeleri ve resmî yazışmalarda zemin olarak kullanıldı.
🔸 Buradaki başlıca amaç estetik değerlerin yanı sıra tahrifat girişimini engellemektir ki; bugün çek, senet ve kâğıt paralar üzerindeki karmaşık desenlerin mantığı buna dayanır.
🔸Farklı coğrafyalar, kültürler, bireyler ve onların tecrübeleri ebru sanatının gelişmesine katkıda bulundu.
🔸 Ebru; yaşamın kaynağını temsil eden suyun (âb-ı hayat), renklerin dansını temsil eden boyaların ve sanatçının hislerinin bir araya gelmesiyle oluştuğundan her bir eser emsalsizdir ve ikinci kez aynı şekilde üretilemez.
🔸 Her küçük boya damlası sanatçıya pek çok seçenek sunarak bir şaheser ortaya çıkmasına imkân vermektedir. Ebrunun karakteristik özellikleri, seçilen teknikte sanatsal esnekliğe olanak tanımaktadır.
🔸 Kullanılan teknikler aracılığıyla sanatçının en derin hisleri, düşünceleri ve yaratıcılığı ön plana çıkartır.