Türklerin kayıp kenti "Togu Balık"
Tarihi 600'lü yıllara dayanan Togu Balık, Moğolistan'ın Tuul Vadisi'nde gerçekleştirilen kazı sonrası gün yüzüne çıktı. "Doğu Şehri" manasına gelen bu yer, tarihte adına sıkça rastladığımız Dokuz Oğuzlara ait. Aynı zamanda bu kazı çalışmasıyla birlikte 800'e yakın tarihi eser de ortaya çıkmış oldu. Yaklaşık 30 yıllık bir çalışmanın başladığını aktaran arkeologlar, bu eserlerle birlikte Türk tarihi hakkında daha fazla bilgi sahibi olabileceğimizi de belirttiler. İşte, Türklerin kadim şehri Togu Balık...
🔹 Günümüzde kullandığımız "şehir" sözcüğü Farsça kökenli. Anadolu Türkçesinde ise "şar" ifadesi yer almakta. Şimdi, Eski Türkçenin hâkim olduğu Göktürk Kağanlığı dönemine gidelim.
🔹 Balık, "bataklık, çamur" manasına gelen "balçık" sözcüğünden türemiştir. Yerleşik hayata geçişin ilk ibaresi balçıktan yapılan evlerdir. Bu da balık olarak evrilen kelimenin "şehir" manasında kullanılmasına sebep olmuş.
🔹 Kaşgarlı Mahmud, Divân-ı Lügati't-Türk adlı eserinde, "İslam'ın kabulünden çok evvel Türk dilince sığınak, kale, şehir demektir. Uygur Türkçesinde dahî bu böyledir. Uygurların en büyük şehirlerden birisine "Beşbalık" denir. Burası Uygurların en büyük şehridir; "beş şehir" manasına gelir. Zülkarneynin yaptırmış olduğu "Sulmî, Koçu, Can-balık, Béşbalık, Yanğıbalık" adındaki şehirlerdir."
🔹 Beş Balık, Bilge Kağan Bengü taşının doğu yüzünde: Otuz yaşımda Beş Balık'a doğru ordu yürüttüm. Altı yol savaştım. ... Ordusunu hep öldürdüm. Beş Balık içinde pek çok kişi ... yok olacağından kişi(ler) beni çağırmaya geldi(ler). Beş Balık onun için kurtuldu" şeklinde geçer.
