İmam Gazzali'nin Hikmetler Kitabı'ndan öğütler
İmam Gazzali, Allah'ın nimetlerine karşı tefekkür etmek, O'nun büyüklüğünü düşünüp yaradılıştaki hikmetlerin anlaşılabilmesi için birçok eser kaleme aldı. Bunlardan biri El Hikmetu Fi Mahlukatillah'di. Kitabın girişinde eseri yazma nedenini "akıl sahiplerini uyandırıp akıllarını harekete geçirmek amacıyla, Kur'an ayetlerinin büyük bir bölümünün işaret ettiği hikmetlerin ve nimetlerin farklı yönlerini tanıtmak" olarak açıkladı. Sizler için Hikmetler Kitabı'ndan insanların üzerinde düşünüp tefekkür edeceği alıntıları derledik.
Bu muazzam varlıklara bakarak, onları yaratanın yüceliğini, büyüklüğünü, kudretini, ilmini, bir şeyi dilenmesindeki etkiyi ve her şeyi yerli yerinde yaratan hikmetini tefekkür et! Göklere ve içindekilere bir bak! Nasıl da direksiz olarak ve kendilerini yukarıya bağlayacak askılar olmadan duruyorlar.
İnsan Allah'ın akıllara durgunluk veren yaratması ve yarattıkları üzerinde ne kadar düşünüp tefekkür ederse, Rabbini bilmesi, O'nu yüceltmesi o ölçüde artar ve sağlam olur. Ancak insanlar bu hususta farklılık arz eder. Herkesin derecesi, akıl nurundan ve iman nurundan kendisine bahşedilen ölçüye göre olur.
Bütün insanlar arasında da farklılıklar vardır. Bunun sırrı ise (bu farklılıklar sayesinde) insanların birbirlerini tanıyıp bilmesidir. Allah, Hz. Adem'i ve Hz. Havva'yı farklı suretlerde yaratmıştır. Onların çocuklarını da onlardan farklı suretler vermiştir. Ve insanların yaratılışı, birbirini tanıyıp bilsinler diye, bu şekilde devam edip gelmiştir.