İslam çevre bilinci hakkında bize ne söyler?
Allah'ın mükemmel bir düzen ve uyum içinde yarattığı kainat, insanoğluna emanet edildi. Kusursuz bir denge içinde yaratılan bu yeryüzünü korumak ise kulluk görevidir. Bundan dolayı insanlar, kainata karşı sorumsuz olamaz. Her konuda olduğu gibi Hz. Peygamber (SAV) çevre bilinci hususunda da Müslümanlara örnek oldu. "Kıyametin kopacağını bilseniz dahi elinizdeki fidanı dikiniz" buyuran Peygamber Efendimiz (SAV), çevrenin en iyi şekilde korunmasına büyük ihtimam gösterdi, ashabına da özellikle ağaçları korumayı teşvik etti. Peki, Peygamberimizin çevrenin korunmasına dair hadisleri nelerdir? İslam çevre bilinci hakkında bize ne söyler?
Allah o su ile size ekin, zeytin, hurma, üzüm ve daha türlü türlü ürünler de bitirir. İşte bunda düşünen bir topluluk için büyük ibret vardır.
(Nahl Suresi, 11. ayet)
🔸 Hz. Peygamber (SAV), Medine'ye hicret ettikten sonra ağaç dikimini teşvik etmiş ve yeşil bakımından fakir olan yerleri ağaçlandırma faaliyetlerine katılmıştı.
🔸 Peygamber Efendimiz (SAV), azat edilmek için üç yüz hurma fidanı dikmek zorunda kalan Selman-ı Fârisî'ye ağaçları açılan çukurlara yerleştirmek suretiyle yardımcı olmuştu.
🔸 Hz. Peygamber (SAV), Medine yakınlarındaki "Zureybu't-Tâvil" adıyla anılan alanın bilinen ormanlaştırılması için oldukça çaba gösterdi ve "Kim buradan bir ağaç keserse onun karşılığı olarak bir ağaç diksin" buyurdu.
🔸 Bu sayede zamanla kurak alan, orman haline geldi. Hz. Peygamber (SAV), Mekke, Medine, Taif ve çevresini, hayvanları öldürülmeyen, otları koparılmayan, ağaçları kesilmeyen harem bölgesi ilan etti.
🔸
Esbâb-ı kiramın ileri gelenlerinden Ebu'd-Derdâ, Şam'da ağaç dikmekteydi. Yanına birisi yaklaştı ve hayretle:
"Sen, Peygamber Efendimizin yakın arkadaşı olduğun hâlde, ağaç dikmekle mi meşgul oluyorsun?" dedi. Ebu'd-Derdâ Hazretleri şu cevabı verdi:
"Dur bakalım, hakkımda böyle acele hüküm verme! Ben Rasûlullah'ı (sav) şöyle buyururlarken işittim:
"Bir kimse ağaç diker de o ağacın meyvesinden bir insan veya Allah'ın mahlûkatından herhangi bir varlık yerse bu, o ağacı diken kimse için sadaka olur."
(Ahmed, VI, 444. Bkz. Müslim, Müsâkât, 7)
🔸 Gelecek nesillere daha yeşil bir tabiat bırakmak adına Peygamber Efendimiz (SAV), gereksiz yere ağaç kesimini yasakladı. Bir rivayete göre haksız bir nedenle sidre ağacının kesilmesini eleştirmişti.
🔸 Hz. Peygamber(SAV), ağaçlara ihtimam gösterilmesini ve onların incitilmemesini isterdi. Bir rivayete göre bir bedevinin elindeki sopayla ağacın dal ve budaklarını kırıp döktüğünü görünce onu bu davranışından dolayı uyarmıştı.
Çardaklı ve çardaksız bağları, değişik ürünleriyle hurmaları, ekinleri, birbirine benzeyen ve benzemeyen biçimlerde zeytin ve narları meydana getiren O'dur. Her biri ürün verdiğinde ürününden yiyin; hasat günü de hakkını verin; fakat israf etmeyin; çünkü Allah israf edenleri sevmez.
(En'am Suresi, 141. ayet)
🔸 Peygamber Efendimizin tabiata gösterdiği bu ihtimamı, ashabı büyük ordularıyla hareket ederken bile bitkilere ve ağaçlara zarar vermemek için gayret sarf ediyorlardı. Örneğin Halife Ebûbekir, sefere çıkmaya hazırlanan ordusuna şu emirleri vermişti:
"Hainlik yapmayınız, ganimet malına ihanet etmeyiniz, zulmetmeyiniz, müsle yapmayınız (kulak, burun gibi azaları keserek işkence etmeyiniz); çocukları, yaşlıları ve kadınları öldürmeyiniz! Hurma ağaçlarını kökünden kesmeyiniz ve yakmayınız, meyveli ağaçları kesmeyiniz; koyun, sığır ve develeri yiyeceğiniz hâriç- kesmeyiniz! Manastırlara kapanıp kendilerini ibadete vermiş kimselerle karşılaşacaksınız, onları ibadetleriyle baş başa bırakınız."
(Beyhakî, es-Sünenü'l-Kübrâ, IX, 85; Ali el-Müttakî, Kenz, no: 30268; İbnü'l-Esîr, el-Kâmil, II, 196)
