Ticaret hayatında ahlaki özellikler
Alemlerin Rabbi olan Allah Teala Müslümanların birbirine iyilikle mukabele etmesini istemektedir. Sosyal hayattaki farklar Müslümanların arasındaki kardeşliğe zarar vermemelidir. İşçi, işveren ve müşteriler İslam ahlakının temel prensipleri ile hareket ederek ticareti ayakta tutmalıdır.
"Eksik ölçüp tartanların vay haline! Onlar, insanlardan ölçerek bir şey aldıklarında tam ölçerler. Kendileri başkalarına vermek için ölçüp tarttıklarında ise haksızlık ederler (eksiltirler). Onlar, o büyük gün için -insanların âlemlerin rabbinin huzuruna çıkacakları gün için- diriltileceklerini akıllarına getirmiyorlar mı?"
Mutaffifîn Suresi 1-6. Ayet
Mutaffifîn Suresi 1-6. Ayeti dinlemek ve okumak için tıklayın
Mutaffifîn Suresi 1-6. Ayet Tefsiri
➡ "Vay haline!" diye çevirdiğimiz veyl kelimesi, "ağır zarar, kötülük, hüzün, azap, helâk" gibi anlamlara gelir (Elmalılı, VIII, 5648). Ayrıca hadislerde cehennemdeki bir vadinin ismi olduğu da bildirilmiştir (Tirmizî, "Tefsîr", 22; Müsned, III, 75). Râgıb el-İsfahânî'ye göre bu kelimenin cehennemdeki bir vadiye isim verilmesi, mecazi anlamda olup "veyl"e muhatap olanların cehennem azabına uğrayacaklarını ifade eder (bk. el-Müfredât, "vyl" md.). "Ölçü ve tartıyı eksik yapanlar" anlamındaki mutaffifîn, mutaffif kelimesinin çoğuludur. 2-3. âyetlerdeki açıklamaya göre "alırken fazla fazla, verirken eksik ölçenler" mânasına gelir. Bu sebeple 1-3. âyetlerde bir taraftan eksik ölçüp tartanlar yaptıkları işin çirkinliğinden dolayı kınanırken diğer taraftan böylesine çirkin bir işe kalkışanların âhirette cezalandırılacağına dikkat çekilmektedir.
DÜRÜST OLMAK
◾ Müslüman hayatının ve ticaret hayatının en önemli ilkelerinden birisi dürüstlüktür. Müslümanın hayatının her evresinde tebarüz eden yanı olan dürüstlük, ticarette kişinin itibarını belitleyen yegane unsurdur.
◾ Resulullah Efendimiz (SAV) hadisi şeriflerinde dürüst ve güvenilir tacirleri övmüş, Müslümanları ticarette hukuka riayet etmeye ve doğru olmaya davet etmiştir.
İHTİKÂR YAPMAMAK
◾ Karaborsa anlamına gelen ihtikâr kavramı, toplumun aleyhine olarak malları stoklamak ve talebi artırarak mal üzerinden haksız kazanç sağlamaktır.
◾ Bilhassa temel ihtiyaç maddelerinde yapıldığında insanların direncini kıran ihtikâr, sadece toplumsal değil aynı zamanda ciddi de bir iktisadi problemi ortaya çıkarmaktadır.
NEÇEŞ YAPMAMAK
◾ Kızıştırmak kökünden türeyen neçeş kavramı sırf malın ederini yükseltmek amacıyla yapılan bir eylemdir. Burada amaç almayacak olsa bile alıcının alım gücünü kırmaktır. Resulullah (SAV) Müslümanları bu türden bir ticaret noktasında uyarmıştır.
Resul-i Ekrem (SAV) buyurdu:
"Müşteri kızıştırmayınız."
(Buhari, Büyu', 64, 70; Müslim, Nikâh, 51, Büyu', 11, 12.)
◾ Adil ve yaşanabilir bir ekonomik pazar için Müslüman ilke ve ahlakı üzere ticaret yapmak elzemdir. İdeolojik düşüncelerin öngördükleri ekonomik modeller insan emeğini sömürmek üzerine inşa edilmiştir. Bu minvalde Allah Teala'nın Kur'an-ı Kerim'de buyurduğu ve Resulullah'ın (SAV) hayatında işaret ettiği ölçülere sımsıkı sarılmak gerekmektedir.
