Taha Abdurrahman'ın kaleminden Dinî Amel ve Aklın Yenilenmesi
Son dönem İslam düşüncesinin en önemli isimlerinden birisi olan Taha Abdurrahman, Gazze olayları ile dile getirdiği, "Baktığımızda bütün dünya aslında bir Gazze'dir. Aynı şekilde bir tefekküre ihtiyaç duymaktadır. Mutlak kötülük dünyayı abluka altına almış bulunmaktadır" cümlesi ile dünya kamuoyunun dikkatini çekmişti. Modernite ve gelenek çalışmaları ile literatüre büyük katkı sağlayan Taha Abdurrahman'ın "Din"i Amel ve Aklın Yenilenmesi" kitabından bazı cümlelerin altını çizdik...
📜
Öz meselesi konusunda şu husus açığa çıkmaktadır: desteklenmiş aklın konusu, sıfatlar, fiiller ve zatlardan ibaret üç tür bilgi konusu arasında en bağımsız ve yüce olandır. Soyut akıl sıfatların bilgisini, rehberlik edilmiş akıl ise fiillerin bilgisini hedeflerken, desteklenmiş akıl zatların bilgisini edinmeyi amaçlar. Zatların bilgisi nazar yoluyla elde edilemez; zira o sadece sıfatlara ulaştırabilir. Yine amel yoluyla zatların bilgisi edinilmez; çünkü amel sadece fiillere ulaştırabilir. Bu hedefe ulaşmak ancak nazar, amel ve uzak temastan daha derin bir tecrübeyi birleştiren bir yöntemle, yani canlı ve ameli nazar manasındaki hemhal oluşla gerçekleşebilir.
Taha Abdurrahman
📜
Rehberlik edilmiş akıl ise şeylerin dışsal fiillerini, yani amellerini tefekkür etmeyi hedeflemektedir. Desteklenmiş akla gelince, önceki ikisinin hilafına, görünüş ve amellere ilaveten, şeylerin bâtıni niteliklerini ve dâhili fiillerini, yani öz benliklerini de talep eder. Öz benlikten kasıt bir şeyin kendisiyle o şey olduğu özellik, yani hüviyettir.
Taha Abdurrahman
📜
Desteklenmiş akıl, sahibinin dini meşguliyet derecelerine yerleşerek kendisiyle şeylerin özlerinin ('ayn-a'yan) bilgisini talep ettiği fiilden ibarettir. Bu esnada kişi, farzları en mükemmel şekilde eda etmesine ilaveten nafileleri de yerine getirir.
Taha Abdurrahman
📜
Allah dilerse isyankârı cezalandırır. Onun cezalandırılması isyankârı marifetinden uzaklaştırılması ve yakınsamasını reddetmesidir.
Taha Abdurrahman
📜
Neticede rehberlik edilmiş akıl seviyesindeki bakış soyut akıldan farklılaşır. Zira amel ile desteklenmesi sayesinde, önceden gaybi hususlar kabilinden sayılan hislerden, bilgilerden haberdar olabilir, yöntemlerini zenginleştirebilir ve yenileyebilir.
Taha Abdurrahman
