Asillerin Asırlık Treni: Doğu Ekspresi
Gardaki yorgun bekleyişler, istasyondaki ayrılıklar, kavuşma noktaları, kondüktörlerin yolculara çağrısı, lokomotiften yükselen duman ve çalan düdük… Tren yolculukları sadece bir seyahat değil aynı zamanda insanın içine doğru bir ilerleyişidir. Nostaljinin en güzel hali olan trenler hep hüzünlü ayrılıkların ve bekleyişlerin noktası olarak bilinse de söz konusu Doğu Ekspresi olunca akla gelen ilk şey ihtişamdır. I. ve II. Dünya Savaşı'nın sembollerinden olan tren, Paris'ten İstanbul'a uzanan yolculuğunda pek çok edebiyatçı, diplomat, asilzade ve casusa konukluk etti.
DOĞU EKSPRESİ'NDE CİNAYET VE BEYAZ PERDE
🔸 Doğu Ekspresi birçok esere de ilham kaynağı oldu. Bunlardan en tanınanı da şüphesiz üç defa beyaz perdeye uyarlanan "Doğu Ekspresi'nde Cinayet" romanı. Meşhur İngiliz polisiye yazarı Agatha Christie, Doğu Ekspresi ile yaptığı bir yolculukta trende yaşanan olaylardan oldukça etkilendi. İstanbul'a vardığında Pera Palas'taki odasında inzivaya çekilerek dünya çapında bilinecek polisiye romanını kaleme aldı.
🔸 Kitabın konusu Doğu Ekspresi'nde işlenen bir cinayeti çözmeye çalışan ünlü dedektif Hercule Pariot'un cinayet sonrasında zor bir karar almasını anlatır. "Doğu Ekspresi'nde Cinayet" 1974, 2001 ve 2010 olmak üzere üç defa beyaz perdeye uyarlandı. Film, son olarak 2017'de Kenneth Branagh' in yönetmenliği ve başrolünü üstlendiği, bünyesinde Johny Deep, Penelope Cruz, Michelle Pfeiffer gibi ünlü isimlerin olduğu kadro ile beyaz perdeye uyarlandı.
🔸 Agatha Christie'nin dışında pek çok yazara ilham olan Doğu Ekspresi, filmler için de gözde mekanlar arasında yerini aldı. Bunlar arasından Amerikalı romancı Graham Greene "Stamboul Train" romanı 1934'te Orient Express adıyla beyaz perdeye aktarıldı. Aynı şekilde ünlü yönetmen Alfred Hitchcock'un, kötü hava koşulları sebebiyle kara saplanan bir tren ve yolcular arasında hatırlanamayan genç bir kadını konu alan 'Kaybolan Kadın' filmi de 1938'de Doğu Ekspresi'nde çekildi.
🔸 Bir başka örnek ise çoğu kişinin severek izlediği James Bond serisinden 1963 yapımlı "Rusya'dan Sevgilerle" filmidir. Filmin başrolünde ünlü aktör Sean Connery, James Bond karakterini canlandırmakta olup Türk casus Kerim ile Doğu Ekspresi'nde yer almaktadır. Doğu Ekspresi hakkında bir başka çalışma da Amerikalı oyun yazarı, şair, ressam John Dos Passos'un İstanbul'da başladığı "Doğu Seyahati" isimli eseridir.
DOĞU EKSPRESİ KADERİNE TERKEDİLİYOR
🔸 1929 Ekonomik Buhranı'nı yaşayan ve sürekli savaşlar geçiren Avrupa'da zamanla Doğu Ekspresi'ne olan talep azaldı. Paris'ten başlayan seferler ilk kez I. Dünya Savaşı ile kısıtlamalara maruz kaldı. II. Dünya Savaşı'ndan sonra trenin güzergâhında yer alan ülkeler arasına sosyalist rejimler de dahil edilince seferler kesintiye uğradı.
🔸 Asırlara şahitlik etmiş Doğu Ekspresi'nin vagonları Karadağ'da satışa sunuldu. Trenin iki vagonu Agatha Christie anısına İngilizler tarafından satın alınırken bazıları Fas Kraliyet Müzesi'nde sergilendi. Kalan vagonlarda ikisi ise Varşova'da çürümeye terkedildi.
DOĞU EKSPRESİ KÜLLERİNDEN TEKRAR DOĞUYOR
🔸 Şatafatın, eğlencenin, lüksün gözde mekânı Doğu Ekspresi, son seferini 27 Mayıs 1997 tarihinde gerçekleştirdi. Tren, Avrupa içinde Strazburg- Viyana olarak kısalttığı rotasındaki son seferini ise 2009'da gerçekleştirdi.
🔸 Günümüzde de ulaşımın hızlı olduğu çağda Avrupa genelinde tren bazlı projeler üretilmeye başlandı. Son edinen bilgilere göre Fransız konaklama şirketi Accor tarafından hayata geçirilmeye çalışılan bir proje ile 130 yıllık efsanevi tren, Doğu Ekspresi yolculuklarına 2024 yılında kaldığı yerden devam edecek. Projede güzergâhlar açıklanmasa da orijinal hali şeklinde olması ve seferin İstanbul'da son bulması tahmin ediliyor.
🔸 2015 yılında, Doğu Ekspresi'nden kalan parçaları bulmak adına endüstri mühendis grubu dünya çapında bir seyahate çıktı ve Varşova'da Doğu Ekspresi'nin orijinal vagonlarını bulundu. İki yıl kadar bir uğraş sonucunda da tren parçaları Fransa'ya taşındı ve restorasyon süreci başlandı. 10 kompartıman şeklinde tasarlanmaya çalışılan tren, süit odalardan oluşan bir otele dönüştürülüyor. 2024'te hizmete açılması beklenen Doğu Ekspresi hakkında şirketten henüz detaylı açıklama gelmese de 2023 yılının ortalarında biletlerin satışa sunulması bekleniyor.
