Arama
Belgrad’da kalan son cami
Fatih Sultan Mehmed Han'ın almaya ömrü vefa etmediği şehir Belgrad, Osmanlı'nın zirve dönemi olan Kanuni Sultan Süleyman döneminde fethedildi. Topraklarına dahil ettiği yerlere adaleti ve merhameti de götüren cihan devleti, diğer coğrafyalarda olduğu gibi Belgrad'ı da imar ederek ölümsüz eserler kazandırdı. Fakat ne yazık ki bugün Devlet-i Aliyye'nin Balkanlardaki en önemli üslerinden biri olan Belgrad'da, Osmanlı dönemine ait pek çok eser yok edilmiş durumda. Geriye sadece bir cami kaldı: İşte o cami...
🔷 Belgrad, cihan devleti Osmanlı'nın Balkanlarda sürdürdüğü fetih hareketlerinin zirve noktalarından biridir. Devlet, bölgedeki hâkimiyetini iskân ve istimalet politikası ile sürdürerek kalıcılık sağlar. XVI. yüzyılın ortalarından itibaren Müslüman mahalle sayısının on altıya ulaştığı söylenir. Şehir bu tarihlerde tam manasıyla İslami bir hüviyet kazanır.
🔸 İstimalet politikası: Osmanlı'nın fethettiği bölgelerdeki halka hoşgörü ile davranmasıdır. Halkı sömüren feodal beylerle mücadele ederken yerel halka dokunmazdı. Müslüman olmayan Osmanlı halkının gönlü alınmakta ve bunun ötesinde İslam dininin nasıl hoşgörülü bir din olduğu da uygulamalı biçimde gösterilmekteydi.
🔷 Belgrad Osmanlı döneminde ilk kez 1441 yılında II. Murad zamanında kuşatılsa da fethine bu zaman diliminde muvaffak olunamaz. Karadan ve nehir üzerinden yapılan kuşatma, iyi bir savunmayla karşılaşması ve o yıllar orduda görülen salgın hastalık nedeniyle başarıya ulaşamaz.
🔷 Belgrad'ın ikinci defa kuşatılması Fatih Sultan Mehmet döneminde gerçekleşir. Padişahın bizzat ordusunun başında olduğu hatta yaralandığı savaştan nihai bir sonuç alınamaz. Belgrad ancak Kanuni Sultan Süleyman döneminde fethedilir. Macaristan üzerine sefere çıkan büyük padişah, 1521 yılında şehri ele geçirir.
🔷 Bu tarihten itibaren Belgrad, Osmanlı için ileri bir üs vazifesi görmeye başlar. Siyasi, ticari ve kültürel olarak bir merkez haline gelerek diğer kentlerden ayrı bir yere sahip olur. Osmanlı iskan politikası gereği, şehir halkından bir kısmı İstanbul'a gönderilir. Belgrad ormanları ve Belgrad Kapısı adıyla bilinen yerlere bu tebaa yerleştirilir.
🔷 Belgrad'ı Osmanlı devlet teşkilatının en büyük yerleşim birimini sancak haline getiren Kanuni, şehrin tamiri ve yeniden inşası için de emir verir. İlk iş olarak cami, mescid ve imaret inşa ettirir.
🔷 Daha önce Rumeli'deki ilerleyiş için I. Murat ile birlikte Edirne'yi üs edinen devlet, Belgrad'ın fethiyle üssünü buraya taşır.
🔷 Dünyaca ünlü seyyah Evliya Çelebi yazdığı seyahatnamesinde Belgrad'dan da bahseder. Önemli bir tarihi kaynak olan eserde geçen bilgilere göre, şehir XVII. yüzyılda 98 bin nüfusa sahiptir.
🔷 Çelebi, şehrin askeri bir üs halinde olduğunu; zahire ambarları, tophane, baruthane gibi binaların bulunduğunu ve Tuna'daki donanma kumandanının da burada oturduğunu belirtir.
🔷 Seyahatnameye göre o dönemde şehirde iki yüz on yedi cami, on üç mescid, on yedi tekke, dokuz dârülhadis, sekiz medrese ve yedi hamam vardır. Ayrıca altı kervansaray, yirmi bir han ve 3700 dükkândan oluşan Sûk-ı Sultânî adlı çarşı ile daha pek çok çarşı bulunur.
🔷 Bu eserler şehrin hem İslami kimliğini hem de ticari bir nokta olduğunu göstermesi açısından önemlidir.