Modern eğitimin öncüsü Nizamiye medreselerinde ders veren alimler
Nizamiye, Selçuklu'nun dünyaya armağan ettiği eğitim kurumlarından biriydi. Nizamülmülk'ün yaptırdığı bu medreselerin önemli bir misyonu vardı. O da ülke topraklarında bir zehir gibi yayılan ve İslam kaidelerini yıkıp teröre sevk eden Batıni hareketinin propagandalarına karşı halkın zihnini korumaktı. İslam âleminde otorite sayılan isimlerin yetişmesini sağladı. Peki, Nizamiye medreselerinde ders veren alimler kimlerdi?
➡Ebu'I Hasan el-Müfessir ile Ebu Said el-Hayri, Nişabur Nizamiyesi'nde sırayla hadis dersini okuturdu.
➡Büyük fıkıh ve kelâm âlimi Abdülkerim Şehristânî, hac dönüşü uğradığı Bağdat'ta, Nizamiye medresesinde üç yıl ders verdi.
➡Bu medreselerde ders veren önemli isimlerden biri de Radiyuddin Ebu'l-Hayr el-Kazvini idi. O, vaaz, tefsir ve usulde önemli âlimlerden biriydi.
➡Ebu Zekeriyya et-Tikriti, tefsir, hadis, hilaf, lügat, münazara, tilavet ilimlerinde önde gelen bir şahsiyetti.
➡ Mahmud ez-Zencani hadis ilminde ve hat sanatında önemli isimlerdendi.
➡ Usul, tefsir, mantık ilimlerinde söz sahibi bir âlim olan Şemsuddin Ebu'I-Meali el-Eyki, bu medreselerde ders verdi.
➡İbn Fadlan el-Bağdadi, mezhep, hilaf, usul, mantık ve münazara sahasının önemli isimlerindendi.
➡Ebu'I-Kasım el-Huzeli, kıraat müderrisiydi. İslam âlemini doğudan batıya doğru dolaşarak 365 hocadan ders gördü. Nizamiye medreselerinde talebeler onun ilminden nasiplendi.
➡Bağdat Nizamiye müderrisi İbnu't-Tilmiz Bağdadi, Arapça, Farsça, Türkçe, Habeşce, Rumca, Ermenice ve Zencice dillerini bilirdi.
➡ İbnu't-Tilmiz'in yanı sıra Hibetullah Bağdadi gibi Arapça, Farsça, Yunanca ve Süryani dillerini bilen müderrisler de bulunurdu.
🔍 İMAM GAZZALİ'NİN SULTAN AHMED SENCER'E YAZDIĞI TARİHİ MEKTUP
📌 Nizamiye medreselerinde, tarihte ilk defa "niyabet" adıyla vekâleten müderrislik yapan görevliler bulunurdu.
📌 Alanında otorite isimler, Nizamiye medreselerine davet edilerek bir müddet ders vermeleri ve bilgilerinden istifade edilmesi istenirdi. Bu durum günümüzde misafir öğretim üyeliğine denk gelir. Modern tarihte ilk uygulayıcısı ise bu eğitim kurumlarıdır.
➡ Bu isimlere örnek olarak, pek çok kez vaaz veren Ömer b. Ahmed el Hatıbi, Eşari kelamında önce gelen isimlerden Atık b. Abdullah el-Bekri, önemli hadis alimi Ebu Bekir es-Semani gösterilir.
➡ Ayrıca Horasan'ın önemli âlimlerinden el-Kuşeyrî, hacca giderken Bağdat'a uğradı ve buradaki Nizamiye Medresesi'nde Eş'arîlik üzerine ders verdi.
Ayrıca fıkıh ve usûl müderrisleri arasında şu isimler yer alırdı:
Abdülvâhid el-Bağdâdî
İbrâhîm b. Ali b. Yûsuf el-Firuzâbâdî
en-Nîsâbûrî
el Hüseynî
et Taberî
eş-Şirazî
Ahmed b. Hüseyin b. Ömer
Ebî Nasr b. Ebî Fadl
Burhân el-Hanbelî eş-Şâfi'î,
Ali b. Hasan Bezzâr,
İbn el-Havlavânî
el-Vâsitî
Süleyman Ebû Alî el-Vâsıtî
ez-Zincânî
Kelam müderrisleri arasında ise şu isimler yer alırdı:
Abdülmelik el-Kuşeyrî,
Ahmed el- Gazzâlî
et-Tûsî
el-Kayravanî
es-Sühreverdî el-Kuraşî
