Müslüman alimlerin ezber bozan astronomi keşifleri
Bugün bilim dünyasında pek çok kişi, astronominin Yunanlılarla birlikte öldüğüne, Dünyanın Güneşin etrafında döndüğünü söylemesiyle tanınan ve modern astronominin kurucusu kabul edilen Kopernik ile yeniden dirildiğine inanır. Peki, Kopernik'in gezegen teorisi modellerinin kendisinden bir asır önce yaşayan İbnü'ş Şatır'ın modelleriyle birebir aynı olduğunu biliyor muydunuz? Ya da dünyanın kendi ekseni etrafında döndüğü teorisini, ilk olarak bir İslam aliminin kaleme aldığını? Müslüman alimlerin ezber bozan astronomi keşiflerini sizler için derledik.
Ayrıca günümüzde kullanılan trigonometrik oranlara ilişkin ilk fikirleri geliştirdi ve popüler hale getirdi.
O zamana kadar en temel astronomik kaynak olarak kabul edilen Batlamyus'un teorilerinde önemli değişiklikler yaptı.
Güneş yerötesinin hareketinin, yani güneşin yıldızlar arasında Dünyaya en uzak olduğu andaki konumunun Batlamyus'un zamanındakiyle aynı olmadığı yönündeki önemli keşfi yaptı.
Yunanlı astronom Batlamyus, güneşi boylam 65 dereceye yerleştirirken, Bettânî bu konumu boylam 82 derece olarak bulmuştu.
Ölçüm hatasına yorulamayacak kadar büyük olan bu uyuşmazlığın sebebinin Güneş Sisteminin uzayda hareket etmesi olduğunu bugün biliyoruz. Ancak o dönemde hala Dünyanın evrenin merkezinde olduğuna inanıldığından, böyle bir çıkarım yapmak mümkün olmamıştır.
973 ve 1048 yılları arasında yaşayan Bîrûnî, Dünyanın kendi ekseni etrafında döndüğünü söylemiş, Dünyanın çevresini hesaplamış ve onun herhangi bir noktasından kıble yönünü bilimsel yöntemlerle hesaplamıştı.
35 tanesi teorik astronomi hakkında olmak üzere toplam 150 eser yazmasına rağmen, bunlardan yalnızca altı tanesi günümüze ulaşmış durumdadır.
Halife Memun'un astronomlarından olan Fergânî, usturlabın dayandığı matematiksel teoriyi açıklayarak o dönemde kullanılan merkez diskin yapımındaki geometri hatalarını düzeltti.
Güneşin Hareketi Üzerine Kitap ve Yıldız Bilimi Ansiklopedisi adlı ünlü kozmografi eserinin bölümleri, Dünyanın büyüklüğü ve gök cisimlerinin Dünyaya uzaklığı gibi konuların açıklaması dâhil olmak üzere 30 bölümden oluşur.
