Osmanlı’nın Balkanlar'da yaşayan 10 eseri
Osmanlı'nın kuruluş ve kökleşmesinin büyük bir kısmı Balkanlar'da gerçekleşti. Osmanlı Devleti beş asır boyunca Balkanlarda hüküm sürdü, büyük bir miras bıraktı. Bir dönem Osmanlı hakimiyeti içerisinde yer alan Balkan şehirlerinin çoğunluğu, her türlü tahribata rağmen hala Osmanlı kimliğinden izler barındırmaya devam eder. Balkanlar'da Osmanlı mirasını yaşatan bu izlerden 10 eseri derledik.
Banyabaşı Camii (Banya Bashi), Bulgaristan'ın başkenti Sofya'nın merkezinde yer alan bir Osmanlı eseri. Bulgaristan Sofya'da bulunan Avrupa'nın en eski camilerinden biri. 16. yüzyılın trendlerine uygun inşa edilen cami, minaresiyle öne çıkıyor. Burası, Avrupa'nın en erken tarihli camilerinden biri. Molla Efendi Kada Seyfullah'ın maddi destekleriyle 1566-1567 yılları arasında inşa edildi. Aynı zamanda Molla Efendi Camii olarak da biliniyor. Ana binası kare şeklinde tasarlanan caminin 4 köşesi, 1 merkezi kubbesi ve 1 minaresi var. 16. yüzyılın trendlerine uygun inşa edilen caminin ön kısmında 3 kubbeli bir dış bina da yer alıyor.
Caminin tamir kitabesinde camiyi, Edirne Selimiye ve İstanbul Süleymaniye camileri gibi görkemli yapıların mimarı Koca Sinan'ın yaptığı söyleniyor. Ancak bu bilginin doğruluğu kanıtlanabilmiş değil. Banyabaşı Camii, Evliya Çelebi'nin Seyahatnamesi'nde "Sofya'da en güzel minaresi olan cami" diye geçiyor. Dua salonu bulunan cami tamamen tuğla ve taş kullanılarak yapıldı. Kolonlarının hepsi oyulmuş taş parçalardan oluşuyor. Bugüne kadar çeşitli restorasyonlar geçiren camide son büyük yenileme çalışması 1920'de yapıldı.
İbrahim Paşa Camii, Balkanlarda Osmanlılara ait ayakta kalmış en büyük sanat eseridir. Bulgaristan'ın Deliorman kesiminde, Razgrad'da bulunur. UNESCO kataloğunda kayıtlı olan cami, Balkanlar'daki üçüncü en büyük camidir. Kanuni Sultan Süleyman devrinin sadrazamı Pargalı Damat İbrahim Paşa hayratlarına dahildir.
İbrâhim Paşa Camii dıştan kare bir yapı görünümündedir. Ölçüleri 20 × 20 m. kadar tahmin edilen yapı muntazam işlenmiş kesme taşlardan yapılmıştır. Cephelerde sıralanan üçer sıra halindeki sivri kemerli pencereler harimi aydınlatır. Bu pencereler alt dizide dört, ikinci dizide üç, en üst dizide iki adet olmak üzere ritmik bir düzene göre açılmıştır. Kare kitle üstte sekizgene dönüşür. Bunun üstünde ise pencereli kasnaklı ve kurşun kaplı, çapı herhalde 18 metreden az olmayan bir kubbe harimi örter.
