Sultan Abdülhamid’in arşivinden Osmanlı'daki öğretmen ve öğrenciler
İlme oldukça ehemmiyet veren Osmanlı, imparatorluğun her köşesine mektep, medrese ve yüksekokul inşa etti. Medrese ile okula başlayan talebe çeşitli kademelerde eğitimine devam ederdi. Asırlar boyunca bu eğitim kurumları, memleketin hukuk ve irfan hayata birçok değerli alim yetiştirdi. Sizler için, Sultan Abdülhamid'in 1891-1892 yıllarında Kağıthane'de mekteplere verdiği ziyafetin arşive yansıyan öğretmen ve öğrenci fotoğraflarını derledik.
Mekteb-i Numune-i Terakki talebeleri
Medreseler, Selçuklu ve Osmanlı'nın en önemli eğitim-öğretim kurumlarıydı. Hem ilmiye sınıfına mensup kişilerin yetiştirilmesine hem de devlete kalifiye eleman hazırlıyordu. Bu medreseler asırlar boyunca memleketin din, hukuk ve irfan hayatı için pek çok değerli alim yetiştirdi. Osmanlı, bu okulları imparatorluğun her köşesine yayarak eğitim sistemini geliştirdi.
Mekteb-i Harbiye şakirdanları
Osmanlı döneminde medreselerde öğrenim gören öğrenciler üç kısımdan meydana gelirdi: Softa, danişmend ve muid. Osmanlı eğitiminde sıbyan mektebini bitiren bir talebe on iki-on beş yaşlarında iken medreseye girerek softa olur ve medrese öğrenimi başlardı. Softalar Arapça sarf, nahiv, mantık ve âdâbü'l-bahs gibi muhtasarat derslerini okuduktan sonra müderristen aldıkları başarı belgesiyle bir üst medreseye devam ederlerdi.
Mekteb-i Sanayi
Danişmend, büyük medreselerde icazet alma seviyesine gelen talebelere denilirdi. Danişmendler, medresede oda sahibi idiler ve malî durumu iyi olanların, hizmetlerini görmek üzere yanlarına çömez alma yetkileri de vardı. Ayrıca medrese talebeleri dışında, kadılık, müderrislik mesleğinde bulunan ilim erbabı da dânişmend sıfatıyla anıldı.
Mekteb-i Sultani şakirdanı
Medreselerdeki eğitim genellikle yatılı olur, öğrenciler de bir miktar harçlık alırdı. Mezun olduklarında ise bekleme döneminden sonra müderris veya bir başka görevle tayin edilirlerdi.
