İbn Kemal

Şemseddin Ahmed'in dedesi, Fatih döneminde devlet hizmetinde vezirliğe kadar yükselen Kemaleddin Ahmed Efendi, babası ise II. Beyazıt döneminde Amasya merkez muhafızlığı ve Tokat sancakbeyliği yapmış olan Şücaüddin Süleyman Bey'di. Annesi ise İran'dan gelip Tokat'a yerleşen Fâtih Sultan Mehmed dönemi kazaskerlerinden Küpelioğlu Muhyiddin Mehmed'in kızıydı.

Kur'an-ı Kerîm'i ezberledikten sonra Amasya ulemasından Arap dili ve edebiyatı, mantık ve Farsça öğrenimi gören İbn Kemal, önce askerî sınıfa girdi ve altı bölük sipahisi olarak II. Bayezid'in seferlerine katıldı.

Osmanlı önemli tarihçi ve şeyhülislamı Kemalpaşazade, 16 Nisan 1534 Perşembe günü vefat etti. Kabri, Edirnekapı dışında Şeyh Ahmed Buharî'nin damadı Mahmud Çelebi'nin açık türbesindedir.

1492 yılında da askerlikten ayrılarak ilmiye sınıfına geçti ve Edirne Darülhadisi'nde Molla Lütfi'nin derslerine devam etmeye başladı. Şemseddin Ahmed, ardından Kestelî Muslihuddin Mustafa, Hatibzâde Muhyiddin Efendi, Muarrifzâde Sinâneddin Yûsuf, Müeyyedzâde Abdurrahman Efendi gibi âlimlerden ders alarak tahsilini tamamladı.

Taşlık, İshak Paşa, Halebiye ve Üç Şerefeli medreselerinde ardından İstanbul'da Sahn-ı Semân'da ders verdi. 1522 yılında ise buradaki Sultan Bayezid Medresesi'ne müderris tayin edildi.

1524'de İstanbul'a gelerek Fâtih Medresesi'nde görevini sürdürdü. Sonrasında Zenbilli Ali Efendi'nin yerine Mayıs 1526 şeyhülislâmlığa getirildi.

II. Bayezid, kendisine 33.000 akçe ihsan edip Türkçe Osmanlı tarihi yazmakla görevlendirildi. İlk on padişahın anlatıldığı 10 ciltlik bir tarih kaleme alan İbn Kemal'in eseri, Osmanlı tarihçiliğinde bir dönüm noktasıdır.

İbn Kemal'in eseri Osman Gazi'den Mohaç Seferi dönüşüne kadar olan süreyi kaleme aldı. Her padişaha bir defter, yani bir cilt ayırdı. Ancak Kemal Paşazâde'nin on defterden oluşan eserinin tamamı bugün mevcut değildir.

16. yüzyılın ilk yarısında Osmanlı ilim ve kültürünün en büyük temsilcilerinden biriydi. Hadis, tefsir, fıkıh gibi dinî ilimler başta olmak üzere tarih, edebiyat, felsefe, dil ve tıp gibi birçok ilme olan hâkimdi ve bu alanlarda eser verdi.

 Muhyiddin Mehmed b. Pîr Mehmed, Sa'dî Sâdullah Efendi, Muslihuddin Mustafa, Celâlzâde Sâlih Çelebi ve Şeyhülislâm Ebüssuûd Efendi onun yetiştirdiği âlimlerden bazılarıdır.

Yavuz'dan sonra, Kanunî Sultan Süleyman dönemini de kapsayan 1526 tarihine kadar vuku bulan hadiseleri kaleme aldı. Eser özellikle hadiseleri içinde yaşadığı Yavuz Sultan Selim dönemini içerdiği için önemlidir. Mohaç Savaşı anlatıldıktan sonra son bulur.

Kemâl Paşazâde'nin Fars gramerinde önemli bir yeri olan harf-i yâ'nın nitelikleri ve işlevleri üzerine kaleme aldığı bir eserdir. Kemâl Paşazâde'nin, Farsçadaki yâ harfinin keyfiyetini ele aldığı Yâiyye Risâlesi aslında konunun uzmanı denebileceklere bir meydan okuyuşun belgesiydi.