Türklerin Ortak Alfabesi

Türk Devletleri Teşkilatı, Türk Dil Kurumu ve Uluslararası Türk Akademisi tarafından desteklenen Ortak Alfabe Komisyonu'nun son yaptığı toplantıda, 34 harften oluşan Latin alfabesi kararı alındı. Peki, bu karar neleri değiştirecek ve süreç neleri kapsıyor? İşte, tüm detaylar...

🔸 "Bizim herhangi bir vatandaşımız Türk Cumhuriyetlerine gittiğinde tabelaları ve yazıları okuyabilecek." Bu, "Ortak Türk Alfabesi" kararından sonra Türk Dil Kurumu Başkanı Osman Mert'in yaptığı açıklama.

🔸 Bunun daha anlaşılabilir olması için bir örnek ile açıklayalım.Örneğin "yiğit" kelimesinin Kazak Türkçesi'nde karşılığı "jigit" burada kelime başı harf değişimi var. (Kazak bayrağı ve üstüne "jigit" yazısı gelebilir.)

🔸 Kırgız Türkçesi'nde ise "cigit" yine kelime başı harf değişimi olmuş. (Kırgız bayrağı ve üstüne "cigit" yazısı gelebilir.)

🔸 Dünya üzerinde birçok Türk devleti ve topluluğu var. Aslında hepimiz aynı dili konuşuyoruz, ama ufak tefek farklılıklarla işte biz buna zaten lehçe diyoruz.Altaylardan Tuna'ya var olan tüm Türkler kendi lehçelerinde konuşarak anlaşabiliyor. Ama alfabelerimiz farklı.

🔸 Bilhassa zamanında Sovyetler Birliği'nin boyunduruğu altında yaşamak zorunda kalan Türkler Kiril alfabesi dayatmasına mecbur bırakılmışlardı.

🔸 Uygur kardeşlerimiz ise uzun yıllardır Arap alfabesini kullanıyor. İşte, Türk dili konuşmada nasıl bir ise bunun yazıda da olması amaçlanıyor. Bu da "Ortak Alfabe" fikrini ortaya çıkarmıştır. İlk defa, 6 Mart 1926 Bakü Türkoloji Kongresi'nde ortak bir Latin alfabesi kullanılması konuşulmuş.

🔸 O yıllarda temeli atılan bu düşüncenin meyvelerini bugünlerde görüyoruz. O halde günümüze dönelim.

🔸 Alfabe için İlk somut adımı Kazakistan geçtiğimiz yıllarda atmıştı. Nursultan Nazarbayev tarafından imzalanan kararnamede 2025 yılına kadar Kiril alfabesinden Latin alfabesine geçileceği duyurulmuştu.

🔸 Oluşturulan "Ortak Alfabe Komisyonu" Türk Devletleri Teşkilatı ve Türk Dil Kurumu ve Uluslararası Türk Akademisi tarafından destekleniyordu. Bu doğrultuda 2023'te Kazakistan ve Azerbaycan'da toplantılar düzenlemişti.

🔸 Türk Devletleri Teşkilatı, Türk Dil Kurumu ve Uluslararası Türk Akademisi tarafından desteklenen Ortak Alfabe Komisyonu'nun bu sene yaptığı toplantıda, 34 harften oluşan Latin alfabesi kararı alındı.

🔸 Toplantının asıl amacı, Türk dünyasında konuşmada olan dil birliğini, yazıda da oluşturmak. Ortak alfabe hamlesi Türk dünyası için oldukça ehemmiyet taşıyor. Türk devletleri ve toplulukları arasında dilsel uyumu artırmak, iletişimi kolaylaştırmak ve kültürel bağları güçlendirmek asıl hedef.

🔸 Türk Devletleri Teşkilatı vesilesiyle oluşan bu büyük adım sonucu Türk Dünyası Ortak Alfabe Komisyonu, Azerbaycan'ın başkenti Bakü'de 9-11 Eylül tarihlerinde üçüncü olağan toplantısını yaptı.

🔸 Toplantıda, Türk dilleri için ortak alfabe çalışması başarıyla nihayete erdi. Peki, bu süreç nasıl işleyecek? Özbekistan ve Kırgızistan, Kiril'den Latin'e geçişi hızlandıracak. Gelelim alfabenin detaylarına. Belirlenen ortak Latin alfabesinde, 34 harf bulunuyor.Biliyorsunuz ki bizim 29 harfimiz var yani 5 harf daha alfabemize ilave edilecek.

🔸 Bunlar, yukarıdaki fotoğrafta da görüldüğü gibi ters e, x, nazal n, q ve üzeri şapkalı u harfleri. Örnekle açıklayacak olursak; (İçinde ters e olan bir kelime ǝlli, (ekrana ǝlli ve Ë /ǝ gelebilir) içinde x olan aḥir (ekrana aḥir ve ḥ/ ḫ gelebilir) Damak n'si veya nazal ne olarak bilinen (ŋ/ ñ) sese örnek olarak Anadolu'da yaşayan sıŋar kelimesini gösterebiliriz. Bu sözcük "sınır" anlamına da geliyor. (Ekrana sıŋar ve(ŋ/ ñ gelebilir)

🔸 Q yani kalın k'ye ḳadir kelimesiyle örnek gösterebiliriz. (Ekrana ḳ ve ḳadir gelebilir) Sonuç olarak bu gelişme başta ülkemiz ve Türk devletleri olan Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan, Türkmenistan'ın dünya siyasetindeki yerini değiştirecek ve Türk milletine olumlu manada bir geri dönüş sağlayacak.

🔸 Ayrıca Rusya'ya bağlı olan Tataristan, Başkurdistan, Altay, Hakas, Tuva, Saha; maalesef Çin baskıları altında yaşam mücadelesi veren Doğu Türkistan'daki kardeşlerimiz ve daha nice Türk toplulukları için umut ışığı olmaktan çok öteye geçecek. Ortak alfabe kararı; Türk birliğini, dil birliğini ve kültür birliğini gösteren sembolik bir adım.

🔸 Bu gelişmeleri sizler için yakından takip ediyor olacağız.

Editör/Sunucu: Sümeyye Gedizli

Kurgu: Günışığı Gülhan SALMA

💠💠💠

FİKRİYAT.COM SOSYAL MEDYADA!

Fikriyat'ı aşağıdaki sosyal medya adreslerinden takip edebilirsiniz;

👉 TWITTER

👉 INSTAGRAM

👉 FACEBOOK

👉 YOUTUBE 🔔

👉 Fikriyat.com mobil uygulamasını ise buradan indirebilirsiniz.