Arama
Ebu Davud kimdir? Hadis kitabı Es Sünen’i nasıl kaleme aldı?
Ebu Davud, İslam tarihinin en önemli muhaddislerinden biridir. Hadis öğrenmeye küçük yaşlarda başlamış, 18 yaşındayken yola çıkarak ilim merkezi olan pek çok şehre gitmiş ve dönemin en ünlü hadis alimlerinden eğitim almıştı. 300'e yakın hocadan hadis öğrenen Ebu Davud, Kütüb-i Sitte'den biri olan hadis kitabı Es Sünen'i 40 yaşına varmadan kaleme almış; başta oğlu olmak üzere pek çok hadis alimi yetiştirmişti. 100 bin hadisi rahatlıkla müzakere edebildiği söylenen Ebu Davud, ilim konusunda kimseye müsamaha göstermezdi. Peki, Ebu Davud kimdir? Hadis kitabı Es Sünen'i nasıl kaleme aldı? İyi bir Müslüman olmak isteyene 'kafi' dediği dört hadis neydi?
Ebu Davud tahsil hayatı boyunca muhtelif şehirlerde uzun süre kaldı; bu arada Tarsus'ta 20 yıl ikamet etti. Memleketi olan Sicistan'a döndükten sonra da Herat'ta ve Bağdat'ta bulundu.
🔸 Bağdat'ta iken Halife Mu'temid-Alellah'ın kardeşi Emîr Ebû Ahmed Muvaffak bin Mütevekkil, Ebû Dâvûd'un evine giderek zenci hareketi yüzünden Basra'nın yakılıp yıkıldığını, halkının başka yerlere göç ettiğini, eğer Basra'ya gelip yerleşirse İslam âleminin dört bir yanından ona gelecek talebeler sayesinde Basra'nın yeniden canlanacağını söyledi.
🔸 Ebu Davud emîrin bu ricası üzerine Basra'ya yerleşti.
Basra'da ve başka yerlerde kendisinden pek çok muhaddis faydalandı.
🔸 Oğlu Abdullah başta olmak üzere Ebû Îsâ et-Tirmizî, İbn Ebü'd-Dünyâ, bir rivayete göre Nesâî, Abdân el-Ahvâzî, Zekeriyyâ b. Yahyâ es-Sâcî, Ebû Bişr ed-Dûlâbî, Ebû Bekir el-Hallâl ve Ebû Avâne el-İsferâyînî gibi muhaddis ve âlimler ona talebelik ettiler.
🔸 Basralı talebelerinden Muhammed bin Ahmed el-Lü'lüî ile Ebû Bekir İbn Dâse kendisinden es-Sünen'i rivayet edenlerin en tanınmışlardır. Ebû Dâvûd 21 Şubat 889 Basra'da vefat etti ve Süfyân es-Sevrî'nin kabrinin yanına defnedildi.
Birçok hadis âliminin belirttiği gibi Ebu Davud hadislerin zayıfını sağlamından ayırma, rivayetlerdeki ince kusurları tanıma ve hadis râvilerini tenkit etme hususlarında tanınmış bir âlimdir.
🔸 Râvileri tenkit ederken kesin bilgi sahibi olmadığı kimseler hakkında görüş bildirmekten sakınırdı.
🔸 Onların güvenilir olmadığına dair ileri sürülen genel ifadelere önem vermez, hangi sebeplerle cerh edildiklerinin açıkça söylenmesini isterdi.
Hadis rivayetinde yetersiz ve liyakatsiz bulduğu kimselere karşı hiç müsamaha göstermez, yakını bile olsa tenkit etmekten çekinmezdi. Nitekim oğlu Abdullah hakkında bilinmeyen bir sebeple yalancı dediği ileri sürülür.
🔸 Sahîh-i Buhârî'de iki rivayeti bulunan Ya'kub bin Humeyd bin Kâsib'in değersiz bir kişi olduğunu göstermek üzere onun rivayetlerinin yazılı olduğu kâğıtlarla kitaplarını kapladığı rivayet edilir.
🔸 Bir hadisin senedinde kopukluk bulunmadığı ve râvilerinin zayıflığı hakkında fikir birliğine varılmadığı takdirde onu kitabına almakta mahzur görmeyen Ebu Davud, hayatı boyunca yazdığı 500 bin hadis arasından bu özelliklere sahip 4800 rivayeti seçerek es-Sünen'e almıştır.
Devrin hadis hâfızlarından İbrâhim bin Uvreme el-İsfahânî ile hadis hâfızı ve fakih Ebû Bekir bin Sadaka, hiç kimse hakkında kullanmadıkları övgü ifadelerini Ebû Dâvûd için kullanmışlardır.
🔸 Mûsâ b. Hârûn, onun hadis için yaratıldığını ve ondan daha faziletli birini görmediğini söylemiştir.
🔸 Talebesi Ebû Bekir el-Hallâl de hocasından, devrinin önde gelen imamlarından biri ve hadislerin sağlamlık derecesini anlayıp kaynağına inme hususunda en yetkili otorite diye söz etmiştir. Hâkim en-Nisâbûrî'ye göre Ebû Dâvûd asrın hadis imamı idi.