Arama
İlk Osmanlı tarihi yazarı: Yahşi Fakih
Osmanlı'nın kuruluşuna dair oldukça az bilgi bulunur. Bilinen ilk Osmanlı tarih yazarı Yahşi Fakih'tir. Dedesinden itibaren ailenin Osmanlılarla yakın ilişkiler kurması, babasının Orhan Gazi'nin imamı olması, dönemin olaylarına dair nakiller yapabilecek derecede olayların içinde yer alması, onun böyle bir görevi üstlenmedeki rolünü açığa çıkarır. Günümüze orijinal haliyle ulaşamasa da kaleme aldığı Menâkıb-ı Âl-i Osmân, kendisinden sonra gelen pek çok tarihçinin yararlandığı bir eser olmuş, Osmanlı Devleti'nin kuruluş dönemine ışık tutmuştur.
Dolayısıyla babasının Orhan Gazi devrinde yaşadığı dikkate alınırsa bunun Yahşi Fakih'in yaşlılık yıllarına rastladığı söylenebilir. Hayatının erken dönemine ait bilgilerin bulunmaması Yahşi Fakih'in durumunu belirsiz hale getirir.
Edirne ve Paşa Livâsı adlı eserde I. Murad devrinde Edirne'de yaşayan bir Yahşi Fakih'ten daha söz edilir. Bu şahıs, Edirne'nin fethinden sonra şehirdeki ilk Müslüman yerleşim merkezlerini kuranlar arasında yer almıştır. I. Murad kayıtlarda Yahşi Fakih b. Dânişmend şeklinde adı geçer.
Dolayısıyla her iki Yahşi Fakih'in de aynı kişi olduğu düşünülebilir. Dedesinden itibaren ailenin Osmanlılarla yakın ilişkiler kurması, babasının Orhan Gazi'nin imamı olması, dönemin olaylarına dair nakiller yapabilecek derecede olayların içinde yer alması, I. Murad devrinde Yahşi Fakih'in de benzer bir rol üstlenmiş olabileceğini akla getirir.
Bu durumda, I. Murad'ın Edirne fethinin ardından bölgenin İslamlaştırılmasında ve iskânında diğer fakihlerle birlikte Yahşi Fakih'ten de faydalandığı sonucu çıkarılabilir.
Babasının adının verilmeyip sadece "Dânişmend" şeklinde nitelendirilmesi ise dedesinin taşıdığı unvana ya da o dönemde bir anlamda fıkıh âlimi kabul edilen, medrese eğitimi almış olması kuvvetle muhtemel İshak Fakih'e yapılan bir gönderme şeklinde de kabul edilebilir.
Edirne'deki vakıfların 1375 yılından itibaren evlâtlık haline dönüşmesi, Yahşi Fakih'in bu tarihten sonra Edirne'den ayrılarak başka bir bölgeye yahut Geyve'ye gittiği şeklinde yorumlanabilir.
İlk Osmanlı tarihi kabul edilen bu eserin varlığı Âşıkpaşazâde'nin Tevârîh-i Âl-i Osmân'ındaki ifadelerden anlaşılır.
Âşıkpaşazâde, Çorum'a bağlı Mecitözü yakınlarındaki Elvan Çelebi Zâviyesi'nde yaşamakta iken kardeşi Mûsâ Çelebi ile mücadelesine destek vermek üzere bölgeden geçmekte olan Mehmed Çelebi'nin birliklerine katılmış, ancak Geyve'ye vardığı sırada hastalanınca Yahşi Fakih'in evinde misafir kalmıştır.
Eserinde, İstanbul'da oturduğu dönemlerde Osmanlı soyunun hikâyesinin kendisinden sorulması üzerine Yahşi Fakih'ten okuyup bildiği kadarıyla cevaplar verdiğini belirtmiştir.
Âşıkpaşazâde, "Yahşi Fakih Sultan Bayezid Han'a gelinceye kadar bu olayları ve menkıbeleri yazmış. Ben de Orhan Gazi'nin imamının oğlu Yahşi Fakih'e bağlı kalarak başkalarından duyduklarımla birlikte Osmanoğulları'nın sözlerinden ve olaylarla dolu menkıbelerinden bazılarını özetle kaleme aldım" demiştir.