Arama
Uygur halk ozanı: Abdurehim Heyit
Abdurehim Heyit'in vatanı uğruna yapamayacağı hiçbir şey yoktu. Tek dileği ve istediği Uygur Türklerinin özgür olmasıydı. Milletine, milli şuuru diri tutacak türküler söylemeyi de görev edinmişti. Bıkmadan, usanmadan, kaçmadan her yerde yüksek sesle söylüyordu. O bir "Duçar Kralı" ve bir kahramandı. Akıllarda ve yüreklerde; "Dedim adın nedir, dedi Heyit'tir. Dedim ya makamın, dedi şehittir. Dedim peki suçun, dedi Türklüktür. Dedim pişman mısın, dedi yok yok" dizleri kaldı...
🔹 Abdurehim Heyit'in bizlere armağan ettiği türkülerden biri "Hani Gökbörü"dür. Aslında bir ağıt olan bu türkünün bir hikayesi var elbette. "Neredesin Gökbörü" bilinen adıyla "Hani Gökbörü"nün söz yazarı aynı zamanda ozanı Abdurehim Heyit'tir.
🔹 O, Türkistan'ın bir Aşık Veysel'i, bir Neşet Ertaş'ı. Heyit, kaleme aldığı dizelerle milletinin çektiği eziyetlere gür sesiyle tepki göstermiş ve örnek bir direniş sergilemiştir. Ozan, milletinin çektiği çileleri ve yıllardır bitmeyen Çin baskısını, ağıdıyla dünyaya durmuştur.
🔹 Heyit, "Hani Gökbörü"de Çin'in asimile çalışmaları ve insanlık dışı baskılarını şiirle dile getirirken milletinin artık tükendiğini dinleyicilere tüm gerçekliğiyle haykırmış. Türk'ün mitolojik sembolü olan Bozkurt'un nerede olduğunu sormuş bir nevi yardım istemiştir. İşte bu ağıt Uygur Türklerinin feryadı olarak tarihe geçti...
🔹 Ülkemizde birçok insan onu "Uçraşkanda" yani "Karşılaşınca" isimli halk türküsüyle tanımakta. Heyit, 2015 yılında Gazi Üniversitesi'nde bir konser vermişti. "Karşılaşınca" bakıldığında bir aşk türküsü gibi gelse de aslında "Doğu Türkistan'daki Uygurlar çektiği acıları, vatanlarına duydukları derin bağı" anlatmaktadır.
🔹 Direniş ruhuna sahip Uygur Türklerinin, var olmaya çalışan yurdu ile girdiği diyalog aslında. Bu türkü Abdurehim Heyit'in yürekten ve etkileyici sesiyle daha kalbimize dokunur.
🔹 Çin yönetimi, Doğu Türkistan Türklerini, tamamen yok etmeyi planlamaktadır. Uygur milli direnişinin sembol isimlerinden biri olan Heyit'i de türküleri sebep gösterilerek 2017'de Urumçi'de gözaltına alınan ve 8 yıl hapse mahkum edilen Heyit, hapishanedeki ikinci yılında vefat ettiği duyurulmuştu.
🔹 Çin'de hakkında herhangi bir suç isnad edilmediği halde tüm bunlara maruz kalmasının tek sebebi vatanına olan sevgisi ve Doğu Türksitan'ı korumak ve savunmaktı.
🔹 Dutar Kralı Heyit'in, sözleri, şair Abdurehim Abdullah'a ait olduğu bilinen Atılar yani "Atalar" adlı şarkıyı seslendirmesi sebebiyle Çin polisi tarafından birçok kez sorgulanmıştı.
🔹 Uygur Türk'ü Şair Tahir Hamut, Abdurehim Heyit'in tutuklanma olayını Urumçi'deki Sincan Şarkı ve Dans Topluluğu yetkililerinden duyduğunu belirterek şöyle anlattı:
🔹 Polis Heyit'i tutuklamadan önce birkaç kez onu evinde ziyaret etmiş. Polis onun okuduğu ve yorumladığı Atı'lar(Ata'lar) adlı şarkıyı niçin bestelediğini ve ne sebeple yorumladığını sormuş. Ayrıca bu şarkının söz yazarının kim olduğu ve niçin yazdığı hakkında da sorgulamış. Daha sonra bu şarkının sözlerini yazan şair Abdurehim Abdullah da tutuklanmış.
🔹 Tahir Hamut sözlerine şu şekilde devam etmiştir:
Heyit'in yorumladığı şarkının sözlerinde geçen "savaşın şehitleri - jenglerde shehit" ifadesi hakkında özellikle durdukları ve bu cümle üzerinde çok hassas davrandıkları söyleniyor. Aslında, o şarkının ana mesajı geçmişte savaşlarda şehit olan atalarımızı ve bu savaşların kurbanlarını hatırlamak ve gençlerin bu günlerde parti yapmalarını (eğlence düzenelemelerini) eleştirmekti. Bu sözlerin aşırılık veya cihad ile bağlantılı olduğu için tutuklandığı yolunda söylentiler var. Çin polisleri muhtemelen "Ata'lar - atilar" şarkısı ile cihad arasında kendince bir bağ kurmak istemiş.
🔹 En son 10 Şubat 2019'da, Çin baskısıyla konuştuğu belli olan bir açıklama yapmış ama sonrasında kendisinden haber alınamamıştır. Akıbeti şu an için net olmasa da bilinen bir gerçek var ki o da hem Türk hem Müslüman olduğu için ortadan kaldırılmak istenmesi.
O kendisini şöyle anlatmıştı: Dedim adın nedir, dedi Heyit'tir.
Dedim ya makamın, dedi şehittir.
Dedim peki suçun, dedi Türklüktür.
Dedim pişman mısın, dedi yok yok.