İsmail Güleç'in Anlatımıyla Altıparmak Tarihi
Anadolu topraklarını Müslümanlara yurt kılan kahramanların ardından en zorlu görev bu coğrafyayı ilimle yoğuran alimlere aitti. Eserler yazarak Anadolu'yu bizlere yurt kılan alimleri ve kitaplarını Prof. Dr. İsmail Güleç ile konuşmayı sürdürüyoruz. Bu müstesna eserlerden birisi de Altıparmak Tarihi olarak anılan "Mearicü'n Nübüvve" Tercümesi. İsmail Güleç ile Altıparmak Tarihi üzerine konuştuk.
Soru: Altıparmak Tarihi hakkında bilgi verir misiniz?
Prof. Dr. İsmail Güleç:
Altıparmak Tarihi'nin tam adı eserin tam adı Delâil-i Nübüvvet-i Muhammedî ve Şemâil-i Fütüvvet-i Ahmedî. Eser, Muîn el-Miskîn'in (ö. 1501/1502) Farsça kaleme aldığı Meâricü'n-nübüvve fî Medârici'l-fütüvve'nin Altıparmak Muhammed Efendi (ö. 1623/1624) tarafından Türkçeye yapılan tercümesidir. 16. asırda tercüme edilen eserin 170'e yakın yazma nüshası bulunması bir hayli rağbet gördüğünü ve Osmanlı toplumunda en çok okunan eserlerden biri olduğunu gösteriyor.
Soru: Altıparmak Tarihi'nin müellifi kim?
Prof. Dr. İsmail Güleç:
Lakabı Üskübî, Çıkrıkçızade ve Altıparmak. Üsküp'te doğan Mehmet b. Mehmet Altıparmak bir müderris ve kadı oğlu. İlmiye sınıfından. İkincisi Bayramî dervişi. Üsküp'te iken Şeyh Cafer'e intisap eder. Üçüncüsü dersiam. Devlet görevi almamış, kadı ve müderrislik yapmamış. İstanbul'da 10 yıl kadar Fâtih Camii'nde hadis, tefsir, fıkıh dersleri okuttu ve vaazlar verdi. İstanbul'da uzun süre bu hizmetlerde bulunduktan sonra Kahire'ye gidip orada yerleşti. Ölümüne kadar kaldığı bu şehirde 30 yıl tasavvuf ile meşgul oldu ve zikir halkaları oluşturdu. Devrinin önde gelen âlimlerinden biri olan Altıparmak Kahire'de vefat etti ve orada adına inşa ettirdiği caminin (Mescidü Altıparmak) avlusuna defnedildi.
Soru: Peki eserin isminin de geldiği Altıparmak ne demek?
Prof. Dr. İsmail Güleç:
Altıparmak Mehmed Efendi, "Üskübî", "Çıkrıkçızâde" ve "Altıparmak" lakaplarıyla tanınmışsa da daha çok üçüncüsüyle meşhur olmuştur. Bu lakabın ona verilme sebebi, gerçekten fizikî olarak altı parmaklı olduğu için de verilmiş olabileceği gibi ilim alanındaki kudreti, becerikliliği vesilesiyle de söz konusu lakapla anılmış olabilir. Ona Altıparmak denilmesi eserlerinde ismini "Mehmed bin Mehmed Altıparmak" şeklinde yazmasından dolayı.
Soru: Altıparmak Tarihi'nin konusu nedir?
Prof. Dr. İsmail Güleç:
Delâil-i Nübüvvet-i Muhammedî'nin yani Altıparmak Tarihi'nin konusu, Hz. Muhammed'in nübüvvetinin, mucize vasıtasıyla ispatlanmasından oluşuyor. Eser aynı zamanda bir siyer kitabı. Çünkü Hz. Muhammed'in hayatına dair teferruatlı ve kronolojik bilgi de veriyor.
Soru: Altıparmak'ın içindekiler bölümü nasıl?
Prof. Dr. İsmail Güleç:
Eser mukaddime, dört adet rükün ve hatime olmak üzere toplam altı ana bölümden ve yüzlerce alt başlıktan müteşekkildir. Birinci rükünde kainatın halk edilişinden Hz. Muhammed'in doğumuna, ikinci rükünde doğumundan bi'setine, üçüncü rükünde bi'setinden hicretine, dördüncü rükünde ise hicretinden vefatına değin nübüvveti ile alakalı yaşanan hadiseler aktarılmaktadır.
Hatimede ise Hz. Muhammed'e atfedilen mucizeler türlerine göre yüzden fazla mucizevî vaka anlatılır. Dolayısıyla iki eser var. ilk dört bölüm siyer, son bölüm mucizât-ı Nebî.
