Kayıp Kitaplar: Dünya Tarihinin En Çok Aranan 10 Eseri
Tarih boyunca insanların en çok rağbet gösterdiği nesnelerden olan kitaplar, medeniyet kurucu bir unsur olmalarının yanında toplumların hikayelerini de şekillendirmişlerdi. Kitaplar arasında bazıları hissettirdikleri, üslupları, etkileri ile emsallerinden ayrılmış ve dünya tarihine geçmişti. Ama bazıları da bu kadar şanslı olamamıştı. Öyle ki bazı kitaplar ya hiç görülememiş ya da tüm çabalara rağmen ilk halleri kaybolmuştu. Bunlar arasında Homeros'tan Shakespeare'a uzanan geniş bir yelpaze mevcut. Tarihteki önemli kayıp kitapların izini sürdük.
◾ Asırlardır en çok okunan ve konuşulan edebiyatçıların başında gelen William Shakespeare, kaleme aldığı şiirler ve oyunlarıyla tüm dünya edebiyatını derinden etkilemişti.
◾ Shakespeare'in yardımcısı John Fletcher ile kaleme aldığı Cardenio, Mayıs 1613'te Kral James için sahnelenmişti. Ancak oyunun orijinali hiçbir yerde bulunamadı.
◾ 29 Haziran 1613 tarihinde İngiltere'nin meşhur Globe Tiyatrosu yandı. Bu yangında Cardenio'nun orijinal el yazması da küle döndü. Sonrasında metin aktörlerin ellerindeki parçalarla tekrar toplansa da oyun 1653'de John Fletcher adına kaydedilmişti.
◾ Oyun ayrıca karşılaştırmalı edebiyat disiplini için de büyük bir numune olarak kabul edilmişti. Şöyle ki Cardenio modern romanın ilki olarak kabul edilen Don Kişot'un içindeki bir metinden ilhamla kaleme alınmıştı.
◾ 14. yüzyılda adı bilinmeyen Oxfordlu bir Fransisken rahip Kuzey Atlantik'i gezdi. Bu büyük macera dünya edebiyatının en önemli metinlerinden birinin kaleme alınmasına sebep oldu.
◾ Rahip, Kuzey Kutbu olduğunu varsaydığı bölge de dahil olmak üzere gezdiği coğrafyayı "Inventio Fortunata" veya "Şanslı Adaların Keşfi" adlı bir kitapta anlattı.
◾ İlk defa 1360'lı yıllarda Inventio Fortunata'nın ilk nüshasını Kral III. Edward'a sundu. Kitabın kaybolmadan önce Avrupa'da beş kopyasının daha olduğu dile getirilse de metnin orijinali günümüzde mevcut değil.
◾ 1364'te başka bir Fransisken Rahip, Inventio Fortunata'nın içeriğini Jacob Cnoyen'e anlattı ve Cnoyen de kendi kitabı Itinerarium'da Inventio Fortunata hakkında bir özet yayınladı. Ama Itinerarium da kayboldu.
◾ İbranice olan Eski Ahit'te 24 kitap mevcut iken Hristiyanların kitabı İncil'de ise mezheplere bağlı olarak 66 - 84 kitap daha vardı. Ama bu eserlerin ciddi bir bölümü kayıp. İznik'te toplanan konsilde bu rakam dörde indirilmişti.
◾ Bazı İnciller farklı metinlerde geçse de birçok İncil kelimenin gerçek anlamıyla kaybolmuş durumda. Bu kitapların var oldukları yalnızca İncil'in diğer kitaplarında adlarıyla anıldıkları için bilinmekte.
◾ Örnek olarak Sayılar Kitabı'nda hiçbir kopyası günümüze ulaşmamış olan "Yahweh Savaşları Kitabı"ndan bahsedilmekte. Benzer şekilde, Birinci ve İkinci Krallar Kitabı ve Birinci ve İkinci Tarihler Kitabı da aynı durumda.
◾ Homeros'un meşhur eserleri İlyada ve Odysseia'dan önce Margites vardı. M.Ö. 700'lü yıllarda yazılmış olan Homeros'un ilk eseri olan bu komik destansı metin hakkında az malumat var.
◾ Kitabın aptal kahramanı Margites'e diğer eserlerde de atıflar bulunmakta. Margites'in günümüze ulaşan herhangi bir kopyası mevcut değil. Aristoteles, "Şiir Sanatı Üzerine" adlı eserinde Margites hakkında şöyle yazmıştı:
"Homeros komedinin alacağı biçimleri ilk belirten kişiydi, çünkü Margites'i komedilerle, İlyada ve Odysseia'sının trajedilerimizle olan ilişkisini taşır."
◾ 19. yüzyılın en meşhur romancılarından olan Jane Austen, 18 Temmuz 1817'de 42 yaşında öldüğünde ardında on bir bölümden oluşan bitmemiş bir roman bıraktı.
◾ Romanda Charlotte Heywood isimli kahramanın bir tatil köyü olarak inşa edilen Sanditon sahil kasabasına ziyareti hastalık hastası olma sendromundan hareketle anlatılıyordu.
◾ Büyük kurgucu, roman içinde gerekli tüm ögeleri kursa da vefatı ile eser yarım kalmıştı. Bazı yazarlar metni Austen gibi tamamlamaya çalışsa da başarılı olamadı.
