Türk halk biliminin kurucusu: Pertev Naili Boratav

HALK BİLİMİ NE DEMEKTİR? 🔸 Halk bilim, Arapça 'halk' ve Türkçe 'bilim' sözcüklerinin bir araya gelmesiyle oluşan bir tamlamadır. Halkla ile ilgilenen, halkla ilgili olan anlamlarına gelir. Folklor de halk bilimi anlamına gelir ve Türkçe'ye İngilizceden geçmiştir. Folklor kelime kökeni olarak folk=halk ve lore=bilim sözcüklerinden türemiştir. 🔸 Folklor terimini ilk kez 1846 yılında İngiliz araştırmacı William Thoms tarafından, Londra'da yayınlanan 'Athenaeum' adlı bir dergideki yazısında kullanılmıştır. 🔸 Bir ülkenin ya da bir topluluğun halklarının edebiyatını, geleneklerini, inançları ve diğer kültürel unsurlarını inceleyen ve bir disiplin olarak araştıran bilim dalıdır. Türkçe'de 'halkiyat' ve 'halk bilgisi' olarak da kullanılır. Kültürel mirasın toplumsal ve ekonomik etkileri HALK BİLİMİ NEDİR? 🔸 Halk bilimi veya folklor hem kapsamı hem de unsurları açısından son derece geniş bir bilim alanıdır. Bu manada, tanımlama ve kapsam sınırlarını belirleme konusunda da farklılıklar mevcuttur. Öz itibariyle, halk ve halka dair olan her türlü gelenek-görenek ve kültürel unsuları inceleyen bilim dalıdır. Özkul Çobanoğlu: 'Kültürel içerik, kültürün yapısı bağlamında insan ve insan davranışları konularının tahlilinde başvurulacak en önemli bir sosyal bilim hüviyeti' şeklinde bir tanımlama yapar. İslam Ansiklopedisi ise: 'Düğün, bayram, kandil, doğum, ölüm, ad koyma, kan kardeşliği gibi gelenekler; cin, peri, büyü, efsun, muska gibi halk inançları; türkü, mâni, masal, efsane, tekerleme, bilmece, atasözü gibi halk edebiyatı ürünleriyle halk mûsikisi, halk tiyatrosu ve halk oyunları halkiyatın başlıca konularıdır.' şeklinde geniş bir kapsam tanımlaması yapar. 🔸 Halk bilim alanında çalışma yapanlara folklorcu veya folklorist adları verilir. Kültür ve medeniyetimize dair 20 ilginç bilgi TÜRK HALK BİLİMİ NE ZAMAN KURULDU? 🔸 Türkiye'deki halk bilim çalışmaları Avrupa ve Amerika'daki çalışmalara nazaran geç bir dönemde başlar. Osmanlı Devleti'nin son dönemlerinde artan Türkçülük fikri halk bilim çalışmalarına temel oluşturur. Folklor terimini Türkiye'de ilk kez Ziya Gökalp kullanılmış ve bu kelimeye karşılık gelecek şekilde 'halkiyat' sözcüğünü kullanmıştır. Mehmed Fuad Köprülü ise, 'Yeni bir ilim: Halkiyat-Folklore' şeklindeki yazısında bu iki terimi aynı anda kullanır. 🔸 Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi'nde Pertev Naili Boratav öncülüğünde1938 yılında Halk bilimi kürsüsü kurularak bu alanda yapılan çalışmalar kurumsallaştırır. Halk bilim çalışmaları özellikle 1938-1948 yıllarında Boratav'ın katkılarıyla hız kazanır. Eski Orta Asya Kültürleri DÜNYADA FOLKLOR ÇALIŞMALARI 🔸 Folklor çalışmalarının ilk olarak Avrupa'da doğmasında Coğrafi Keşifler, Rönesans Hareketleri, Fransız İhtilâli ve Romantizm akımı ile Alman filozofu J.G. von Herder'in milliyet, millî ruh, halk edebiyatı, millî edebiyat ve millî kimlikle ilgili görüşlerinin etkili olduğu görülür. 🔸 17. ve 18. yüzyılda çalışmalar yapan Avrupalılar, folklorik unsurları derleyip koruma altına almasıyla bu alanda öncü olmuşlardır. Almanya'da Grimm Kardeşler'in 'Kinder und Hausmarchen' (Çocuklara ve Ev Halkına Masallar) isimli kitabı yayımladıkları tarih 1812 yılını halk bilimi araştırmalarının başlangıcı kabul edilir. 🔸 Grimm Kardeşler'den sonra Finlandiya'da da Abraham Poppius ve Anders Sjorgen, bu iki ismin peşinden giden Elias Lönnrrot Kalevala Destanı'nı 1835 yılında yayımlar. Bir ulusun kendini bulma çabası: Halk Bilimi PERTEV NAİLİ BORATAV KİMDİR? 'İnsanın memleketi doğduğu yer değil çocukluğunun geçtiği yerdir.' 🔸 20. yüzyılın önemli Türk folklor araştırmacılarından biri olan Boratav, Türk halk bilimci ve edebiyat araştırmacısıdır. Türk kültürü ve edebiyatı üzerine yaptığı çalışmalarla tanınan Boratav, Türk halk biliminin en önde gelen isimlerinden biri olarak kabul edilir., 🔸 1907 yılında, o dönemde Osmanlı Devleti'ne ait olan Darıdere (bugünkü Bulgaristan-Zlatograd) sınırları içerisinde doğmuştur. Çocukluğunda annesinin anlattığı masallardan bahseden Boratav'ın, folklor çalışmalarına başlamasında bu dönemin etkili olduğu görülür. 🔸 Babasının kaymakam olması nedeniyle şehir şehir gezerler. Çocukluk yılları Mudurnu'da geçer. İlk çalışmalarına da burada başlamıştır. Bolu-Mudurnu'da Köroğlu Destanı çalışmaları da yapar ve 'insanın memleketi doğduğu yer değil çocukluğunun geçtiği yerdir.' diyerek çocukluğunu geçtiği bu yere olan sevigisini dile getirir. 🔸 İlkokul bittikten sonra orta öğretimini Kumkapı Fransız Koleji'nde tamamlar. Daha sonra İstanbul Erkek Lisesi'ne devam eder. 'Mudurnu halk türküleri'ni derleyerek daha sonra yıllarca sürecek halkiyat çalışmalarına ilk adımını atmış olur. 🔸 1924-1927 yıllarında İstanbul Üniversitesi'nden 'Köroğlu Destanı' bitime teziyle mezun olur. Türk coğrafyalarında uzun yıllardır dilden dile anlatılar 'Köroğlu Destanı' üzerine ilk kez bilimsel bir araştırma yapılmış olur. 🔸 Darulfünun İstanbul Üniversitesi'nde Mehmed Fuad Köprülü'nün asistanlığını yapan Boratav, 1941'de 'Halk Hikâyeleri ve Halk Hikâyeciliği' teziyle doçent oldu, 1948'de profesörlüğe yükseldi. 🔸 Türk halk edebiyatı çalışmalarının öncüsü sayılan Pertev Naili Boratav 2000 masal, 40 halk hikâyesi, türküler,çocuk oyunları, tiyatrolar, fıkralar, şarkılar, şiirlerden oluşan zengin bir arşivi vardır. 🔸 Sedat Simavi ve T.C. Kültür Bakanlığı ödülleri almıştır. Bursa'nın Mudurnu ilçesinde Pertev Naili Boratav kültür evi hala varlığını sürdürmektedir. PERTEV NAİLİ BORATAV'IN ÇALIŞMALARI / ESERLERİ 🔸 Pertev Naili Boratav, çalışmalarında özellikle masallar ve aşıklık geleneği üzerine yoğunlaşmış ve Türk edebiyatının kaynaklarının arasında en önde gelenin halk edebiyatının olduğunu savunmuştur. ◾ Folklor ve Edebiyat I, 1939 ◾ Gökoğlu Destanı, 1931 ◾Halk Edebiyatı Dersleri, 1943 ◾ İzahlı Halk Şiiri antolojisi, 1946 ◾ Folklor ve Edebiyat II, 1954 ◾Bey Böyrek Hikayesine Ait Metinler, 1939 ◾ Az Gittik, Uz Gittik, 1969 ◾ Nasreddin Hoca, 1996 ◾ Halk Hikayeleri ve Halk Hikayeciliği,1946 ◾ Typen Türkischer Volsmarchen, 1953 ◾ Zaman Zaman İçinde, 1958 ◾ Le Tekerleme, 1963 ◾ 100 Soruda Türk Folkloru, 1973 ◾ Pertev Naili Boratav, 100 Soruda Türk Folkloru, K Kitaplığı, İstanbul 2003 Mutlaka okunması gereken dünya klasikleri TÜRKİYAT ARAŞTIRMA ENSTİTÜLERİ 🔸 Türkiyat Araştırma Enstitüleri, halk bilimi alanında profesyonel ve kuramsal çalışmalar yapan, bir disiplin olarak yaklaşan ve halkiyat unsurlarının araştırılması, üzerine çalışma yapılmasını ve bunların muhafazasını yapan kurumlardır. Türkiye'de 1930'lardan itibaren üniversitelerde kurulmaya başlamıştır. Türkiye'de bulunan enstitüler: ◾ İstanbul Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü ◾ Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü ◾ Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü ◾ Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü ◾ Ege Üniversitesi Türk Dünyası Araştırmaları ◾ Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü ◾ Çankırı Karatekin Üniversitesi Türkiyat Enstitüsü ◾ Yunus Emre Enstitüsü Bir eğitim yuvasının tarihi Türkiyat çalışmalarına katkıda bulunan yabancı araştırmacılar 🔸 *Türk halk edebiyatını, dolayısıyla Türk halkiyatını bir ilim konusu olarak ele alan ilk isim Ignacz Kunoş'tur. Rumeli ve Anadolu'nun çeşitli yörelerinden derlediği metinleri 1887'den itibaren sistemli bir şekilde yayımlamaya başlayan Kunoş, 1925 yılında Ankara'da verdiği konferansları da Türk Halk Edebiyatı adıyla kitap haline getirdi (İstanbul 1925). 🔸 Kunoş'tan sonra Gyula Németh, Georg Jacob, Friedrich Wilhelm Radloff, Friedrich Giese, Theodor Menzel, Hellmut Ritter, Otto Spies, Walter Ruben, Wolfram Eberhard, Georges Dumézil, Jean Deny, Edmond Saussey, Bela Bartok, Ulla Johansen, Felik Luschan de aynı çalışma yöntemiyle Türk halkiyatı üzerinde önemli araştırmalarda bulundular. (bkz.*İslam Ansiklopedisi) Türk halk bilimi sahasında çalışma yapan Türk önemli akademisyenler 🔸 Başlangıç bu yana, Türk halk bilimine katkı veren birçok araştırmacı, akademisyen vardır. Her birinin katkısı şüphesiz çok değerlidir. Katkı veren araştırmacılardan birkaçı: ◾ Ziya Gökalp ◾ M. Fuad Köprülü ◾ Pertev Naili Boratav ◾ Mehmet Kaplan ◾ Rıza Tevfik Bölükbaşı ◾ Halil Bedî Yönetken ◾ Ahmet Kutsi Tecer ◾ Ahmet Süheyl Ünver ◾ Şükrü Elçin ◾ Saim Sakaoğlu ◾ Eflâtun Cem Güney ◾ Sedat Veyis Örnek ◾ Bahaettin Ögel ◾ Selim Sırrı Tarcan

Türk halk biliminin kurucusu: Pertev Naili Boratav

Muhyiddin Şekûr'un Su Üstüne Yazı Yazmak romanından altı çizili 50 alıntı

Türkiye'de görülmesi gereken yer altı şehirleri

"2. Filistin Kitap ve Kültür Günleri" Taksim'de başladı

Tehzibü'l Ahlak'tan ahlaka dair önemli cümleler

İhsan Oktay Anar'dan "Yedinci Gün"

Uygur halk ozanı: Abdurehim Heyit

İslam’dan edebiyata kadar en özgün konuların podcastleri

Halep’te gelecek, tarihe hamile

Zenginlerin gençlik iksirinin çocuklarla bağlantısı ne?

Filistin'deki zulme karşı Müslüman tavrı nasıl olmalı - PODCAST

Uygur Türklerinin kaderini değiştiren 48 madde

Devrimciler yeniden Halep kapılarında

Zehir kupadan, şaloma!

Metoda dair: Yöntemi gözden geçirme

Filistin'in bağımsızlığını resmi olarak tanıyan ülkeler

Filistin’i işgale yönelik Yahudi göçleri: Aliyah

İsrail işgallerine karşı "birlik" çağrısı

Osmanlı belgeleri ışığında Filistin’e Yahudi göçü

Bosna Savaşı öncesinde bölgedeki gerilimlerin tarihsel kökenleri

İsmail Güleç'in Anlatımıyla Envarü'l Aşıkin I Edebi Klasikler

İmam Gazali'nin Abidler Yolu eserinden en sevilen alıntılar

Yafa'da bir Osmanlı mirası: Hasan Beg Camii

Tehzibü'l Ahlak'tan ahlaka dair önemli cümleler

Endülüs Avrupa'yı nasıl aydınlattı?

Halep’te gelecek, tarihe hamile

Arama

Türk halk biliminin kurucusu: Pertev Naili Boratav