Arama
Çocuklarda para yönetimi nasıl olmalı?
Dünya, el işçiliğinden makineleşmeye geçerken en büyük sıçramalarından birini yaşadı. Sanayinin gelişmesiyle az zamanda daha fazla şey üretmek beraberinde tüketimin de artmasına yol açtı. Buna paralel gelişim gösteren teknoloji ile tüketim daha da büyük boyutlara ulaştı. 'Tüketim çılgınlığı' adını bile literatürümüze yerleştiren bu büyük gelişim, elbette ki parayla da ilişkili. Parayı verimli kullanmanın yöntemlerini yetişkinlere uzun uzadıya anlatılıyor. Peki ya geleceğimizin yetişkinleri çocuklarımız para hakkında neler biliyor? Parayı verimli kullanmayı çocuklarımıza nasıl öğretmeliyiz?
Çocukların para ile olan ilişkisi ailenin bütçesini nasıl değerlendirdiği ile doğrudan ilişkilidir. Çocuklar yıllar boyunca anne ve babalarının paralarını nasıl değerlendirdiklerini pasif bir şekilde gözlemlerler. Yetişkin bir birey olduklarında ise ebeveynlerinin tüketim alışkanlıklarına benzer tüketim alışkanlıkları edinmeleri muhtemeldir.
Gerek kendi alışkanlıklarımızı gözden geçirerek, gerekse aktif bir şekilde finansal konularda öğütler vererek çocuklarımıza erken yaştan itibaren tüketim alışkanlıkları ile ilgili farkındalık kazandırabilirsek büyüdüklerinde daha sağlıklı seçimler yapmalarına katkıda bulunabiliriz.
Çocuklardan gelen sonsuz istekler karşısında her ebeveynin farklı tutumları olabilir. Kimi aileler uygun ve mantıklı bulmadıkları seçimler karşısında net bir duruş sergilerken kimileri çatışma yaşamaktan yorulur veya çocukları eksik kalmasın korkusuyla mantıklı bulmadıkları ürünleri almak zorunda kalabilirler.
Ticari reklamlar işte tam da ebeveynlerin bu tür ikilemleri üzerine yoğunlaşır. Çevreden gelen kontrol edemediğimiz etkilere rağmen seçimlerimizi sağlıklı bir şekilde yönetebilmek elbette ki mümkün. Reklamların etkisi, gerçekliği ve amacı konusunda çocuklarımızı bilgilendirmek ve eğitmek, her ailenin bir bütçesi olduğu ve buna uygun hareket edilebileceği ile ilgili konuşmalar yapmak çocukların küçük yaştan itibaren bilinçli bir tüketici olmaları yolunda önemlidir.
Çocuklara paranın üç işlevi olduğunu anlatın. Para,
- Bugün için harcanır,
- Yarın için biriktirilir,
- İhtiyacı olanlarla paylaşılır.
Sadece çocuklarınıza para kavramını öğretirken değil kendi hayatınızda da bütçe ayrımınızı yapın. Bütçe yapılırken harcamalarınızı ikiye ayırın. İstek ve ihtiyaç. Harcamaları listeleyip hangisinin istek, hangisinin ihtiyaç kategorisine girdiğini tespit edin.
Klinik Psikolog Christine Brunet ve Yazar Anne-Cécile Sarfati, "Hayatta vazgeçilmez şeyler (ev, yiyecek, elektrik…) ve keyif yapmak için kullanılan şeyler (tatil, oyun, şekerleme…) vardır" diyor. "Her şeyin bir bedeli vardır ve sahip olmak veya kullanmak için para ödemek gerekir. Para ise bankada dağıtılan bir şey değildir, çalışarak elde edilmesi gerekir. Yetişkinler bir mesleği sadece sevdiğinden değil, çalışmak para getirdiği için de yapar."
Çocukların her zaman her istediklerinin gerçekleşemeyeceğini anlamaları önemlidir. Çocuklarınızla parayı nasıl değerlendirmeyi, harcamayı ve neler için biriktirmeyi tercih ettiğinizle ilgili değerlerinizi paylaşabilirsiniz. Burada da dikkat etmeniz gereken bir ayrıntı var. Çocuklar sizi daima gözetler. Bu sebeple çocuğunuza "Sana ikinci oyuncağını alamam, çünkü paramız yok" derken kalkıp da kredi kartınızla üçüncü ayakkabınızı alıyorsanız doğru mesaj vermiyorsunuz demektir.
Ayrıca çocuklarınıza geciktirilmiş mutluluk kavramını aşılamalısınız. Bu da bir oyuncağı ilk istediğinde almaktan ziyade onu almak için belirli bir zaman tayin etmek –örneğin doğum gününde, ya da belirli bir birikim yaptıktan sonra gibi- şeklinde olur. Çocuk böylece elindekilerin değerini bilmeyi öğrenecektir.