Arama
Buhari kimdir? Sahih-i Buhari’yi nasıl kaleme aldı?
Sahih-i Buhari, hadisleri kaynağı ile okumak ve İslam'ı hayat düsturu edinmek isteyen Müslümanların başvurduğu kaynaklardan biridir. İslam dünyasında Kur'an-ı Kerim'den sonra en güvenilir kaynak olarak görülen Sahih-i Buhari, tam 600 bin hadis-i şerif arasından seçilen hadislerden oluşur ve Buhari'nin 16 yıl süren emeğinin ürünüdür. Buhari, hadis ilmine henüz 10 yaşındayken başlamış; babasından kalan hadis kitapları ile ilmini genişletmiştir. Sahih-i Buhari'yi Buhara'da yazmaya başlamış; çalışmasına Mekke, Medine ve Basra'da devam etmiştir. Peki, Buhari kimdir? Sahih-i Buhari'yi nasıl kaleme aldı? 31 Ağustos 870'te Ramazan Bayramı gecesi vefat eden Buhari'yi rahmetle anıyoruz.
16 yaşına geldiği zaman İbnü'l-Mübârek ve Vekî' bin Cerrâh'ın kitaplarını tamamen ezberlemişti. Bu sırada annesi ve kardeşi Ahmed ile birlikte hacca gitti.
Hac sonrası onlar memleketlerine döndükleri halde Buhari Mekke'de kaldı ve Hallâd bin Yahyâ, Humeydî gibi âlimlerden hadis tahsil etti.
Daha sonra bu maksatla ilim merkezlerini dolaşmaya başladı. Bu merkezler alfabetik olarak şöyle sıralanabilir:
Bağdat'a sekiz defadan fazla gitti ve her seferinde Ahmed bin Hanbel ile görüşüp ondan faydalandı. Basra'ya dört veya beş defa gitti; orada Ebû Âsım en-Nebîl, Ensârî diye tanınan Basra kadısı Muhammed b. Abdullah ve Haccâc b. Minhâl gibi muhaddislerden istifade etti.
Mekkî bin İbrâhim, Kuteybe bin Saîd gibi âlimlerden hadis dinlemek için Belh'e birkaç defa gitti ve Belhliler'in isteği üzerine onlara kendilerinden ilim tahsil ettiği 1000 hocadan birer hadis yazdırdı.
Dımaşk'ta Ebû Müshir'den hadis öğrendi. Hicaz'da altı yıl kaldı. Humus'a gitti. Kûfe'ye birçok defa seyahat ederek Âdem bin Ebû İyâs, Ubeydullah bin Mûsâ, Ebû Nuaym Fazl bin Dükeyn gibi muhaddislerden hadis dinledi.
Medine'de İsmâil bin Ebû Üveys, Merv'de Abdân bin Osman, iki defa gittiği Mısır'da Saîd bin Ebû Meryem, Abdullah bin Yûsuf ve Asbağ bin Ferec gibi hocalardan hadis tahsil etti.
İlk defa 824'te, son olarak da 864'te gittiği ve beş yıl süreyle hadis okuttuğu Nîşâbur'da Yahyâ bin Yahyâ el-Minkarî gibi hadis hâfızlarından faydalandı. Buhârî kendilerinden hadis yazdığı muhaddislerin sayısının 1080 olduğunu söyler.
Tek nüshası İrlanda'da bulunan İbn Mende'ye (ö. 395/1005) ait Tesmiyetü'l-meşâyiḫ elleẕîne yervî ʿanhüm el-İmâm Ebû ʿAbdillâh Muḥammed b. İsmâʿîl el-Buḫârî adlı eserde, Buhârî'nin el-Câmiʿu'ṣ-sahih'te rivayette bulunduğu hocalarından 309 muhaddisin adı, yaşadıkları şehirler ve ölüm tarihleri verilir.
Ancak el-Câmiʿu'ṣ-sahih'teki rivayetlerin Buhârî'nin derlediği yüz binlerce hadisin pek az bir bölümünü teşkil ettiğini de gözden uzak tutmamalıdır.