Hızır Reis'in mirası: Güvercinada Kalesi
Osmanlı İmparatorluğu, çağları ve sınırları aşan bir devletti. Fethettikleri yerlerde, bizlere pek çok miras bıraktılar. Bunlardan biri şüphesiz Aydın'ın doğal güzelliyle meşhur olan Kuşadası'na bağlı Güvercinadası. Bu adanın tarihte yeri oldukça özel. Çünkü bu ada, Barbaros Hayreddin Paşa'nın emaneti. Bizans ve Osmanlı dönemlerinde korsanlara karşı karakol olarak kullanılan adadaki kale, Cenevizlilerin ticaret yolundaki 7 önemli yapıdan biri olma özelliğini taşıyor.
🔹 Yurdumuzun dört bir yanında görülmeye değer pek yer ve tarihi yapı bulunuyor. Bunun en güzel örneği ise Ege bölgesinde bulunan doğal güzellikleriyle ünlü Aydın ilimizdeki Güvercinada Kalesi.
🔹 Güvercinada Kalesi'nin 2020 senesinde UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi'ne dahil edilmesi, bu tarihi adanın namının, dünya çapında duyurulmasında katkısı olmuştur.
🔹 Güvercinada'yı özel kılan etmen şüphesiz, buranın tarihi kalesidir. 16. yüzyılda dünyaca ünlü Türk denizci olan Barbaros Hayrettin Paşa kaleyi, aslına uygun olarak tekrar inşa ettirmiştir.
🔹 Osmanlı döneminden kalan bu tarihi kale, Devlet-i Aliyye döneminde diğer adalardan gelen saldırılara karşı bir üs görevi görmüş ve bu uzun yıllar böyle olmuştur.
Barbaros Hayrettin Paşa kimdir?
Barbaros Hayreddin Paşa veya Hızır Reis olarak bilinen, Osmanlı Devleti'nin ilk kaptan paşası olarak nam salan bir isim. İmparatorluğunun 25. kaptan-ı deryâsı olan denizci ve askerdir.
🔹 Tarihte Scalanova olarak anılan Kuşadası'nda bulunuyor Güvercinada. Buranın büyümesi ve ticari bir liman olarak kullanılması 17. yüzyılın başlarında gerçekleşmiş.
🔹 1671 senesinde kente gelen Evliya Çelebi, Güvercinada ile ilgili şunları söylemiştir: "…ve bu liman içinde küçük adacık vardır. Bir yalçın kaya üzre şekli müdevver ve metin bir kal'acığı vardır…Limanın cenub-i erbaasında kuş kondurmaz. Kuşadası'nın bu mendirek kal'asıdır…Kuşadası denilmeye bais bu adacıktır kim her sene bu cezireye nice kerre yüzbin tuyur gelib ziyaret etmeyince ubur itmezler. Mutalsam bir cezireciktir…"
Kuşadası, 16. yüzyılın başlarında Kuşadası olarak anılmaya başlar.
🔹 Güvercinada, Cumhuriyet döneminde bir mendirek ile Kuşadası'na bağlanmış. Tarihi Bizans dönemine uzanan kale, Osmanlı İmparatorluğu döneminde adanın yenilenmesi sırasında son şeklini almış.
🔹 Güvercinada, o zamanlarda korsanlara karşı bir karakol vazifesi de görmüş ve bu sebeple de "Korsan Kalesi" şeklinde nam salmış.
Mendirek nedir?
Mendirek, bir limanın denizden ve dalgaların yıpratıcı etkisinden korunmasını sağlayan, bu haliyle açık tarafında bir dalgakıran kapalı tarafında ise bir iskele işlevi gören, kısmen su altında inşa edilmiş yapılara verilen isimdir.
🔹 Ege'nin incisi, Güvercinadası'nın en yüksek noktasında yer alan kule tarihte, muhafızların çevreyi gözetlemesi maksadıyla kullanılmıştır.
🔹 Genovalılar için stratejik bakımdan büyük bir öneme sahip Güvercinada'sı, Osmanlılar döneminde Mora İsyanı'na karşı, adalardan gelebilecek saldırıları önlemek amaçlanmıştır.
Mora İsyanı ne zaman oldu?
Mora İsyanı, 1770 senesinde Osmanlı-Rus Savaşı sırasında Mora Yarımadası'nda Osmanlı Devleti'ne karşı Kont Orlov'un kışkırtmaları ile Yunanlar tarafından gerçekleştirilmiş bir isyandır.
