Arama
Memlük Devleti'nin Şam’a armağanı: Zahiriye Medresesi
İslam tarihinde Şam; kültürün ve ilmin kalbinin attığı, Muhyiddin Arabi gibi önemli alimlerin boy gösterip faaliyette bulunduğu şehirdir. Doksanın üzerinde medreseye ev sahipliği yapan kadim belde bir dönem, medeniyetin merkezi haline gelir. Memlük hükümdarı Baybars'ın Şam'a hediye olarak takdim ettiği Zahiriye Medresesi, şehirde bugün dahi varlığını sürdürmektedir.
➤ Tarih boyunca medreseler İslam dünyasının üniversiteleri, ilmin nabzının attığı temel mekanlar olmuştur. Peygamber Efendimizin (SAV) Medine'de inşa ettiği Mescid-i Nebevi de bu ilim merkezlerinin ilki konumundadır.
➤ İlmi faaliyetler ve eğitim için ayrı müstakil bir yapı inşa edilmesine kadar uzunca bir süre mescitler ve camiler ibadethane görevlerinin yanı sıra medrese işlevi de görür.
📌 Bilgi Notu:
Cami ve mescitlerin medrese olarak kullanımı Büyük Selçuklu Devleti veziri Nizamülmülk'ün eğitim için Nizamiye Medresesi'ni inşa ettirmesi ile sona erer.
➤ İslam dünyasında medrese yapısını kuran ve kuramsallaştıran ilk isim Büyük Selçuklu Devleti'nin veziri Nizamülmülk'tür. Bağdat'ta Nizamiye Medresesi'ni inşa ettirmesiyle hem eğitim hem de ibadet için farklı geometrik şekillere sahip yeni bir kültür kompleksi mimari çeşitlilikte kendine yer bulur.
📌 Bilgi Notu:
Nizamülmülk'ün kurduğu Nizamiye medreseleri, model olarak İslam coğrafyasında ve Avrupa'da kurulan pek çok üniversiteye örnek teşkil etmiştir.
➤ Selçuklu'da Nizamülmülk ile başlayan medrese ekolü, devletin hakimiyetinde olan her coğrafyada ilmin dağılacağı birer üs niteliğini taşır. Sınırlarını bir dönem Biladu'ş-Şam'a kadar götüren Selçukluların yeni medreseler inşa etme fikri bu topraklarda da filizlenir.
*Biladu'ş Şam nedir?
Akdeniz'in doğu sahillerinde bulunan geniş bir araziyi tanımlamak için kullanılan, Levant olarak da bilinen coğrafi, tarihi ve kültürel bir alanı simgeleyen kavramdır.
➤ Selçuklular Şam'da Sadiriye, Belhiye ve Eminiye medreseleri gibi Şam için oldukça önemli ilmi merkezler inşa eder. Ancak birçoğu doğal afetler, yangınlar ya da ihmaller nedeniyle yok olur.
📌 Bilgi Notu:
Sadiriye Medresesi Şam'da ilmin fitilini ateşleyen ilk medresedir.
➤ Çeşitli devletlerin ardından bir Türk siyasi teşekkülü olarak Şam'a hükmeden Eyyubiler de Selçuklular gibi şehre pek çok medrese kazandırır. Sadece medreselerden oluşan bir şehri andıran Şam, zamanla İslam dünyasına büyük yankı uyandırır.
➤ Eyyubilerin Şam'a kazandırdığı en önemli medrese; mimari ve estetik itibariyle muazzam bir örneklik sunan Adiliye Medresesi'dir. Bugün dahi varlığını sürdüren yapı, 'Arapça Dil Akademisi' olarak faaliyetlerine devam eder.