Arama
Tarihteki ilk derbi: Lahanacılar ve Bamyacılar
Dünyada da ülkemizde de derbi olacağı zaman o şehirde hayat durur. Günler hatta haftalar öncesinden hazırlıklar yapılır. Taraftarlar formalarını giyer, kimisi totemlerle maçı kazanacağını düşünür, kimisi alır çocuğunu, yeşil çimenlerin kokusunu öğretmeye stada götürür. Dostluğu, kardeşliği unutmadan rekabetin en heyecanlısıdır doksan dakika. Tarihin ilk derbisi de Osmanlı'da 'Lahanacılar' ve 'Bamyacılar' arasında yapıldı. Sizler için derledik.
Türklerin 'Tepük' oynarlarken kullandıkları toplar, ilk dönemlerde oval kalıplara dökülen kurşun kitlesinin üzerine keçi kılı veya keçe sarılmak suretiyle yapıldığı; zamanla bunların değişime uğradığı ve daha yumuşak cisimlerden yapılmış topların tercih edildiği, bunun için de içi hava ile doldurulmuş ve yuvarlanmış kuzu tulumlarının kullanıldığı yine aynı eserden öğrenilir. Eski Türklerin 'Tepük' oyununu, belirli aralıklarla karşılıklı dikilmiş mızrakların arasından topu, ayakla vurmak suretiyle geçirerek sayı kazanmak esasına göre oynadıkları bilinmektedir.
Türklerin Orta Asya'dan göçleriyle birlikte, tepük oyunu unutulmuş; tepük'ün günümüzdeki görünümü olan batı kökenli futbolla tanışma da ise 1869 yılında basılan bir kitap önemli dönüm noktası olmuştur. Sultan Abdülaziz zamanında Paris'e gönderilen gençler 1869 yılında orijinali Fransızca olan "Ordu ve Mekteblerde Futbol" isimli kitabı basarak yıllar sonra ülkenin en önemli ortak paylaşım zeminlerinden biri olacak futbolla Osmanlı Devleti'ni tanıştırmışlardı.
Futbolun bir oyun olarak yaygınlaşması ise Abdülhamid döneminde gerçekleşmişti. İkinci Abdülhamit döneminde tüm dernek faaliyetleri padişahın baskısı altındaydı. Özellikle gençlerin bir araya gelerek dernek faaliyetlerinde bulunmaları yasaktı. Buna spor etkinlikleri adı altında kurulan dernekler de dâhildi. Bu türden dernek faaliyetleri yalnız yabancı uyruklular için serbestti. Dolayısıyla Türkiye tarihinde futbolu ilk oynayanlar İngilizler, Rumlar, Ermenler ve İtalyanlar oldu.
İzmir'de ticaretle uğraşan İngiliz Giraud, Whittall ve Charnaud aileleri, boş zamanlarında oynadıkları futbolun, Türkiye'de ilk uygulayıcıları sayılırlar. İlk futbol maçının azınlıklar arasında 1875'te Selanik'te oynandığı, ilk futbol kulübünün de İzmir'de 1894 yılında İngilizler tarafından kurulduğu ve adının "Football Club Smyrna" olduğu bilinir.
İstanbul'da futbol oynanmaya başlanması ise İzmir'den İstanbul'a göçen İngilizler tarafından 1895 yılında Kadıköy ve Moda'da olmuştur. Buradaki Rumlar da futbola merak saldılar ve futbol İstanbul'da çok büyük bir hızla yayıldı.
Türkiye'de ilk resmi futbol kulübü ise 1902 yılında Lafontaine ve Mr. Horace Armitage'in önderliğiyle Kadıköy'deki İngiliz ve Rumlar tarafından kurulan Cadikeuy Football Club (Kadıköy Futbol Kulübü)'tır. Türkiye'de ilk defa İstanbul'da dört takım tarafından James Lafontaine'nin başkanlığında 1904 yılında resmi olarak "İstanbul Futbol Ligi" adı ile bir lig kuruldu. Bu ilk lig maçlarının seyircileri daha çok İngilizler, Rumlar ve nadiren de olsa Türk gençleriydi.
Ülkemizdeki ilk spor gazetesi olma özelliği taşıyan "Futbol", 11 Ekim 1910 yılında yayın hayatına başladı. Futbol Gazetesi, ilk sayısından itibaren spor dalı olarak futbolu sevdirmeyi ilke edindi. Aynı zamanda futbolum sağlık, ahlak ve beden gelişimi açısından önemini vurguladı.
Futbolun yeni kurulan takımlar arasında centilmence geçmesi için futbol kurallarına uyulması noktasında uyarılarda bulunan gazete, bu spor dalının ülkemizde yeni olması dolayısıyla futbol kurallarını anlatan İngilizce'den çevirilere yer verdi.
Gazetenin belki de en önemli hizmetlerinden birisi de Türk diline yapmış olduğu katkılardır. Futbolla ilgili İngilizce terimlerin Türkçe karşılıklarını bulmaya çalışması ve bu kapsamda bir yarışma başlatarak Türkçe karşıtlarını bulan okuyuculara altı aylık gazetenin ücretsiz verileceğini duyurması da anlamlıdır. Bugün kullanılan kaleci, sağ arka, sol arka, sağ orta, sol orta, iç sağ, iç sol, dış sol, ileri gibi Türkçe terimleri 1910'da Türk spor literatürüne Futbol Gazetesi kazandırmıştır.
Gazete, Rumi 17 Teşrinisani 1326, Miladi 30 Kasım 1910 tarihinde çıkan 7. sayısından sonra ilgisizlik nedeniyle kapandı.
(Derlenmiştir.)