Arama
Sinema ve savaş
Sinema, insanları etkileme noktasında oldukça önemli bir kitle iletişim aracıdır. Bunu keşfeden devletler, Birinci Dünya Savaşı döneminde bu sanatı bir propaganda aracı olarak kullanır. Savaşan ülkeler, filmler vasıtasıyla kendi ideolojisini halkına anlatmaya ve kabul ettirmeye çalışırken diğer ülkelere de gözdağı verir. Bu yolla gerçekleştirilen propaganda, daha fazla kişiye ulaşması ve görsel hafızaya hitap etmesi nedeniyle oldukça etkili olur. Böylece sinema, Birinci Dünya Savaşı'nda propagandanın en yetkin mecrası haline gelir.
🔸 Birinci Dünya Savaşı'nın tarafları olan ülkelerin büyük bir kısmı kendi bünyelerinde propaganda amaçlı sinema birimleri oluşturur. Devletler özellikle halkın moralini yükseltmek ve savaş hakkında bilgi vermek amacıyla bu aracı kullanır.
🔸 Bu süreçte Nazi Almanyası ve Sovyet Rusya, sinemayı etkili bir savaş silahı olarak görürken, İngiltere ve İtalya filmlerde propagandayı ele almışlardır.
🔸 Rusya'da sinemanın gelişimi ve dünyaca tanınmış hale gelmesi 1917 Bolşevik Devrimi'nden sonra gerçekleşir. Sovyetler Birliği, devrimin halk arasında yaygılaşması noktasında sinemanın gücünden yararlanır.
🔸 Rus sosyalist devrimci ve Sovyetler Birliği'nin kurucusu olan Lenin, "Sinema bizim için sanatların en önemlisidir" diyerek sinemanın mühim bir görev üstlendiğini belirtir. Lenin'in kurduğu rejim için kitlelere mesaj iletme aracı olarak kullanılan sinema, devlet desteğiyle gelişir ve kurumlaşır. Böylece devlet, sinemacılara doğrudan mali ve ekipman desteği verir.
🔸 Gerçekleştirilen devrim sonucu iç savaş ortamında dahi ilk işlerinden biri sinemanın gelişimini sağlamak olur. Lenin, devrimden iki yıl sonra 1919 tarihinde dünyanın ilk ve en uzun ömürlü sinema okulu olan Devlet Sinema Enstitüsü'nü kurar.
🔸 Sinema tarihinin önemli isimlerinin mezun olduğu okulda ders verenler arasında Eisenstein gibi yönetmenler bulunur.
🔸Tüm zamanların en iyi propaganda filmlerinden birisi olarak görülen film, Sovyet sinemacı Sergey Ayzenştayn'ın çektiği 1925 yapımı Potemkin Zırhlısı'dır. 1905 yılı Rusyasında geçen film, 1905 devriminin 20'nci yıl dönümü için devlet siparişi üzerine çekilir.
🔸 Film, Potemkin isimli savaş gemisinde kötü şartlarda çalıştırılarak köle muamelesi gören mürettebatın, Çar rejimine bağlı subaylara karşı başlattıkları isyanı konu alır. Ayaklanma sonucunda mürettebat, gemiyi ele geçirir. Odessa halkının da desteğini alan isyancıların sonrasında yaşadıkları olaylar, dram şeklinde aktarılır. Ayzenştayn'ın kendine has montaj teknikleri, estetik anlatımı ve etki yöntemleriyle sıradan bir propaganda filmi olmanın ötesine geçerek bir klasik halini alır.
🔸 Sovyetler Birliği'nde olduğu gibi o dönemde İngiltere'de de sinema, etkili bir propaganda aracıdır. İngiltere, özellikle belgesel alanında çekilen filmler ile propaganda yapar.
🔸 İngiliz belgesel ekolünün kurucusu John Grierson, bu alanda yaptığı çeşitli çalışmalar ile dikkat çeker. Bunlardan biri 1920'lerin sonunda kurduğu İngiliz Belge Okulu'dur. Grierson, ortaya koyduğu sinema ilkeleri, yetiştirdiği öğrenciler ile sonraki belgesel sinemacıları derinden etkiler. Amacı, sokaktaki insana içinde yaşadığı toplumu ve kendisini ilgilendiren konularda bilgi vermek, hızla gerçekleşen toplumsal değişimin oluşturduğu kargaşayı ortadan kaldırmak ve insanları izleyici konumundan kurtarmaktır.