Arama
9 Osmanlı padişahı ve hürmet ettikleri alimler
Osmanlı padişahları savaşlarda gösterdikleri üstün başarıların yanında manevi açıdan da takdire şayan duruşlarıyla dikkat çekmektedirler. Hükümdarlıkları boyunca pek çok alim ve din adamını himaye eden sultanların, özel olarak muhabbet besledikleri isimler de vardı. Bu muhabbet, çoğunlukla alimle hususi bağ kurma ve onun sohbetinden faydalanma şeklinde cereyan ederdi. Peki, günümüz toplumunda halen etki gücüne sahip Aziz Mahmud Hüdayi, Hacı Bayram Veli ve Emir Sultan gibi isimler hangi padişahla yakınlık içerisindeydi?
📌 Fatih Sultan Mehmet,¸ şehrin imarı ve halkın irşat edilmesinde kendisine yardımcı olmaları için İstanbul'da ikamet etmelerini istediği yüzlerce ilim ve maneviyat büyüğünü bir semte yerleştirdi. Fatih Sultan Mehmet'in yaptığı güzel çalışmalar sebebiyle Ebu'l Vefa'ya karşı çok özel bir muhabbeti vardır.
📌 Fatih Sultan Mehmet, İstanbul'u fethinden sonra çok sevdiği Akşemsettin'in yanında kalmasını istese de bu isteği gerçekleşmemiştir. Akşemsettin'in üzüntüsünü Şeyh Vefa'nın yakınlığı ile gidermek istemiş ve onun için adıyla anılan semtte bir tekke ve çifte hamam yaptırmıştır.
📌 Rivayete göre padişah bir gün has adamlarından birini göndererek sohbetlerinden ve nasihatlerinden istifade etmek için bu büyük insanı saraya davet eder. Ancak Şeyh Ebu'l Vefa bu davete icabet etmeyeceğini bildirir.
📌 Daveti kabul edilmeyen Cihan padişahı Fatih tebessüm eder ve "O gelmezse¸ biz onun ayağına gideriz" diyerek bu maneviyat sultanının dergâhına kadar gider. Fakat kader, sultanı yaptırdığı tekkenin kapısından içeri sokmamıştır.
📌 Devrinde alime oldukça fazla itibar edilmiş hakkında kıssalar nakledilmiştir. Fatih Sultan Mehmet ise Şeyh Vefa ile doyasıya görüşme arzusunu ancak cenazesini şeyhin kıldırması ile giderebilmiştir. Bu cenazede Bayezid Han da hazır bulunmuş ve Şeyh Vefa ile yolunun kaderi Bayezid Han'ın saltanatı ile farklı bir seyre girmiştir.
Şair sultanlar içerisinde divanı olan ilk padişah: Fatih Sultan Mehmet
📌 Derviş meşrep sultan II. Bayezid Han, henüz Amasya'da şehzadeyken Cemalettin Halveti ile tanışmıştır. Cemalettin Halvet, Amasya'da Gümüşlüoğlu Tekkesi'nde faaliyette bulunurken şehzade ile tanışmış ve aralarında bir muhabbet doğmuştur.
📌 II. Bayezid'in, şeyhin sohbetinden keyif aldığı ve şeyhe büyük bir sevgi ve saygı beslediğinden kendisi için manevi bir güç kaynağı olduğu kaynaklarda ifade edilmektedir.
📌 II. Bayezid tahta geçtiğinde Cemâl-i Halvetî'yi İstanbul'a davet etmiş, ilkin Fatih'in Balat semtindeki Gül Camii'nde, ardından Yedikule semtinde bulunan Kızlar Kilisesi denilen yerde irşat faaliyetinde bulunmuştur. İstanbul'da ilk Halvetî ayinini Cemâl-i Halvetî icra ettirmiştir.
📌 Sümbül Efendi, Halvetiyye tarikatının ana kollarından Cemâliyye'nin pîri Cemâl-i Halvetî'ye intisap ederek tasavvuf yoluna girdi. Koca Mustafa Paşa Dergâhı'nda irşad faaliyetini sürdüren Cemâl-i Halvetî hacca gitmek amacıyla İstanbul'dan ayrılırken Sünbül Sinan'a haber gönderip kendisinin de hacca gelmesini istediğini bildirdi.
📌 Cemâl-i Halvetî yolda vefat edince bu buluşma gerçekleşmedi. Sünbül Sinan, hac dönüşü şeyhinin vasiyeti gereği İstanbul'a dönerek kızı Safiye Hatun'la evlendi ve Koca Mustafa Paşa Dergâhı'nda postnişin oldu.
📌 Yavuz Sultan Selim, yaptırdığı caminin açılış merasimi sırasında vaaz etme görevini ona verdi. Bu onun padişah nezdindeki itibarını göstermektedir.
📌 Hulvî, Sünbül Sinan'ın Yavuz Sultan Selim'le ilişkileri konusunda ayrıntılı bazı rivayetleri nakletmektedir. Rivayetlere göre padişah bir yıkım gerçekleştireceği esnada Sünbül Efendi ile tanışır ve bu alime hayran olur. İki büyük ismin tanışması ve padişahın hürmeti böyle başlamıştır.
📌 Yahya Efendi ile Kanuni Sultan Süleyman süt kardeşidir. Yahyâ Efendi, Yavuz Sultan Selim'in tahta çıkışının ardından Şehzade Süleyman'ın maiyetinde ailesiyle birlikte İstanbul'a gitmiştir.
📌 Yahyâ Efendi ile Kanûnî Sultan Süleyman arasında Trabzon'da başlayan dostluk İstanbul'da devam etmiş, onun İstanbul'a gelmesini Kanûnî istemiştir. Bu dönemde Kanûnî'nin Yahyâ Efendi'ye ve ailesine karşı saygı duyduğu anlaşılmaktadır.
📌 Nitekim Kanûnî'nin İstanbul'da inşa ettirdiği ilk mescid Yahyâ Efendi'nin annesi Afîfe Hatun'un adını taşımaktadır. Kanûnî Sultan Süleyman kendisinden birkaç gün önce doğan Yahyâ Efendi'ye ağabey diye hitap eder ve zaman zaman ziyaretine giderdi.
📌 Yahyâ Efendi'nin devlet işlerine karışacak cesareti göstermesi de bu yakınlığı ortaya koymaktadır. Yahyâ Efendi birçok konuda Kanûnî'ye arzlar yazmış, talep veya tavsiyelerde bulunmuştur.
Mektuplar, fermanlar ve şiirlerde Kanuni Sultan Süleyman
📌 Evliya Çelebi, yedi padişahın Aziz Mahmut Hüdâyi'nin elini öptüğünü ve kendisinin yüz yetmiş bin talebesi olduğunu söylemiştir. Devrin padişahlarıyla yakın ilgi kurmayı başarmıştır.
📌 III. Murad, I. Ahmed ve II. Osman gibi padişahlara mektuplar yazdı, öğütler vermiştir. Yedi padişah arasında en samimi münasebet ise Birinci Ahmet Han ve validesi ile gerçekleşmiştir.
📌 Sultan Ahmet Camii'nin açılışında ilk hutbeyi Aziz Mahmud Hüdayi okumuştur. Alim, her ayın ilk pazartesi günü burada vaaz etmeyi de kabul etmiştir. Üsküdar'da bulunduğu yıllarda Bulgurlu'da da bir çilehâne ile bir hamam yaptırmıştır.
📌 Çilehânenin bulunduğu yerdeki Bulgurlu köyü, Ilısuluk tarlaları ve Gaziler tepesinin bir kısmı I. Ahmed tarafından fermân-ı hümâyunla Aziz Mahmud Hüdâyî adına tescil edilmiştir.
📌 Sevenlerine ve ziyaretçilerine "Denizde boğulmasınlar, ahir ömürlerinde fakirlik görmesinler ve imanlarını kurtarmadıkça gitmesinler" şeklindeki duası günümüze dek kabulü ve esrarı süren bir armağandır.