Ebu'l Menuçehr Camii: Anadolu'daki ilk Türk izleri
Kars'ın kadim topraklarında, Türkiye-Ermenistan sınırında Arpaçay'ın derin vadilerle şekillendirdiği eşsiz bir coğrafyada yer alan Ani Antik Kenti, tarih boyunca pek çok medeniyete ev sahipliği yapmıştır. 884-1045 yılları arasında Bagratlılar, ardından 1045-1064 yılları arasında Bizans İmparatorluğu'nun idaresinde kalan bu stratejik şehir, 16 Ağustos 1064'te Sultan Alparslan tarafından fethedilerek Türklerin Anadolu'daki ilk önemli adımlarından biri olmuştur. Bu fetihten sonra Anadolu'ya açılan bir kapı niteliği kazanan Ani, aynı zamanda Türklerin inşa ettiği ilk camilere de ev sahipliği yaparak İslam medeniyetinin izlerini bu topraklara taşımıştır.
▪ Türkiye-Ermenistan sınırını oluşturan Arpaçay'ın iki derin dar boğazının ortasında yer alan, 884-1045 yılları arasında Bagratlılar, 1045-1064 yılları arasında Bizanslılar tarafından yönetilen Ani, 16 Ağustos 1064'te Sultan Alparslan tarafından fethedilerek Türklerin Anadolu'ya açılan giriş kapısı olmuştu.
▪ Kurulduğu günden bu yana 23 medeniyete ev sahipliği yapan, aralarında her biri farklı bir güzellik ve tarihi değerdeki cami, kilise, katedral gibi dini yapıların yanı sıra paha biçilmez diğer tarihi yapıları ve kültürel hazineleri bünyesinde barındıran Ani, Anadolu'daki ilk Türk-İslam şehri olması nedeniyle ayrı bir önem arz etmekte...
▪ Sultan Melikşah'ın emriyle Ebu'l Menuçehr tarafından 1072-1092 yılları arasında yapılan Ebu'l Menuçehr Camisi, asırlardır zamana meydan okumakta.
▪ Camide, 2022'de yapılan çalışmaların ardından ezan sesi yükselmeye başladı. Ani Ören Yeri Kazı Başkanı Doç. Dr. Muhammet Arslan, Türklerin Anadolu'da inşa ettiği ilk caminin Ebu'l Menuçehr Camisi olduğunu söyledi.
▪ Sultan Alparslan 1072'de vefat edince yerine geçen oğlu Sultan Melikşah'ın emriyle bu caminin bu yapının inşa ettirildiğini dile getiren Arslan, "Batı cephesinde olması gereken kitabe yok edilmiş ama eski bir fotoğraftan hareketle Sultan Melikşah döneminde inşa edildiğini kesin olarak biliyoruz. Bu kitabede de çok açık bir şekilde caminin Sultan Melikşah'ın emriyle inşa ettirildiği kayıtlı." dedi.
▪ Caminin Türk cami geleneğinin Anadolu'daki ilk temsilcisi olduğunu işaret eden Arslan, şöyle devam etti:
"Derinlemesine planlı ve üç sahınlı (avlu) olarak ifade ettiğimiz şemanın Büyük Selçuklular tarafından Anadolu öncesi coğrafyalarda uygulandığı ve Anadolu'da da ilk olarak Ani'de uygulandığını söyleyebiliriz."
