Ticari dengeyi sağlayan birlik: Hisbe Teşkilatı
Türk - İslam döneminde tüccarların ödemelerini korumak ve haksız rekabeti engellemek amacıyla Hisbe Teşkilatı adı verilen bir birlik kurulmuştu. Teşkilatın kaynağı İslam hukukudur. Birliklerin başında bir müftü bulunuyordu, görevi ise tüccarların ürünlerinin kalitesini ve fiyatlarını denetlemek, sahtecilik ve dolandırıcılık gibi suçların önüne geçmekti.
🔹 Osmanlı döneminde tüccarların ödemelerini korumak ve haksız rekabeti engellemek amacıyla kurulan bir teşkilat vardı. "Hesap" veya "muhasebe" anlamlarını karşılayan "Hisbe" adı verilen bu teşkilat, ticarette taraflar arasında adaletin sağlanmasını önceliyordu.
🔹Tarihte bilinen ilk Hisbe teşkilatı ise Peygamberimiz Hz. Muhammed (SAV) döneminde ortaya çıkmıştı. İslam öncesi dönemde ticari ilişkilerde dolandırıcılık ve haksız rekabet yaygın olduğundan Hisbe sistemi, bu haksızlıkların önüne geçmek için kurulmuştu.
🔹 Resulullah Efendimiz (SAV), Mekke'de ticaret yapan tüccarların mallarının kalitesini, ölçülerini ve fiyatlarını denetleyen bir grup tüccarın oluşturduğu Hisbe sistemiyle bizzat ilgilenmişti.
🔹 Bu sistemin amacı, tüccarların dürüst ve adil davranmalarını sağlamak, haksız rekabeti engellemek ve tüketici haklarını korumaktı. İslam'ın yayılmasıyla birlikte farklı ülkelerde de uygulanan sistem bilhassa Abbasiler döneminde, Irak'ta kurulan teşkilatı ile İslam tarihindeki en gelişmiş yapıya ulaşmış oldu.
🔹 Hisbe Teşkilatı'nın temel amaçlarını şu şekilde sıralayabiliriz:
-Ticari işlemlerde dürüstlük ve adaletin sağlanması
-Fiyatların kontrolü ve düzenlenmesi
-Kalite kontrolü
-İşletme desteği
-Sosyal yardım
🔹 Peki, bu sistem nasıl işliyordu? Sayılarını net olarak bilmediğimiz pek çok muhasebecinin çalıştığı bu sistemde; vergi toplanır, muhasebe kayıtları tutulur ve tüccarlar arasındaki denge bir şekilde sağlanmış olurdu.
🔹 Hisbe sisteminin başında bir başkan bulunur, o ise teşkilatın tüm faaliyetlerini yönetirdi. Denetlemeler esnasında usulsüzlüklerin fark edildiği yerlerde belli cezalar uygulanırdı.
🔹 Para cezası, hapis cezası, kamu hizmeti cezası, sosyal cezalar ve özür dileme cezası gibi caydırıcı hükümler bulunuyordu. Elbette Hisbe teşkilatını bunlarla sınırlı tutamayız.
🔹 Çünkü o dönemde bu sistem, ticaretin yanı sıra çeşitli sosyal hizmetler de sunmaktaydı. Fakir ve ihtiyaç sahibi kişilere yardım etmek amacıyla faaliyetler yürütülmekteydi.
🔹 Örneğin; zekât ve sadaka toplamak ve bunları ihtiyaç sahiplerine dağıtmakta bu teşkilatın hizmetleri arasındaydı. Evet, Hisbe teşkilatı fikri ve amacı hala İslam toplumunda önemli bir yere sahip. Ve bazı İslam ülkelerinde bu sisteme benzer kurumlar varlıklarını sürdürüyor.
Editör/Sunucu: Sümeyye Tektaş
Kurgu: Günışığı Gülhan SALMA
💠💠💠
FİKRİYAT.COM SOSYAL MEDYADA!
Fikriyat'ı aşağıdaki sosyal medya adreslerinden takip edebilirsiniz;
👉 YOUTUBE 🔔
👉 Fikriyat.com mobil uygulamasını ise buradan indirebilirsiniz.
