Mustafa Özcan
27.07.2025
Mustafa Özcan
Gazze’de somutlaşan istibdat
Tüm Yazıları

Gazze’de somutlaşan istibdat

İstibdat ümmetin yetkilerinin iktidara devredilmesi, müsadere edilmesi ve iktidar tarafından kullanılması ve suistimal edilmesidir. Ümmetin meşveret hakkı ve otoritesi vardır. İktidarlar ümmete olgunlaşmamış acemi biri gibi davranamaz. Ümmetin etkisi iktidar tarafından kullanılırsa denge kaybolur ve zorbalık hakim olur. Bu hak kimse tarafından müsadere edilemez. Ulema, ümera ile birlikte ümmet arasında bir iş bölümü ve denge vardır. Ulema halkı temsil eder lakin istibdat devirlerinde iktidarın yanına geçerek konumunu ve işlevini kaybetmiştir. Ümmetin sözcüsü ulemadır. Lakin ümmet vaktiyle ipin ucunu kaçırmıştır. Bir daha yakalaması neredeyse imkansız olmuştur. Müstebit iktidarlar serveti ve otoriteyi paylaşmaktan hiç hoşlanmazlar. Bunun seyrini Mısır üzerinden takip edebiliriz. Mehmet Ali Paşa ümmi ve uyanık erattan biridir. İsyanları bastırmak için Mısır'a gönderilen müfrezedendir. Esasında bir tütün taciridir. Uyanıklığı sayesinde ve boşluktan yararlanarak Mısır'da de facto bir biçimde otoriteyi ele geçirmiştir. Devrimini müsadere etmiştir. Nakip el Eşraf olan Ömer Mekrem Osmanlı valisi Hurşit Paşa'yı Bab-ı Ali'ye danışmadan azleder. Sonra da Mehmet Ali Paşa'nın kucağına düşer! İktidarı Mehmet Ali Paşa'ya kaptırır. Ömer Mekrem'in iyi niyeti şeriatta dayanağı, Mehmet Ali Paşa'nın ise hilesi ve gücü vardır. Mehmet Ali Paşa ulemanın otoritesinden çekinmektedir. Yandan çarklı ya da paralel otorite istemez. Bu nedenle de velinimeti olan Ömer Mekrem'i iki defa Yukarı Mısır bölgesine sürgün eder. Bununla da kalmaz kurumsal olarak ulemanın yetkilerine el koyar. Ulemanın bağımsız otoritesinin kaynağı olan Ezher'e ait vakıflara el koyar. Ulemayı memur derecesine indirir. Artık memurlar maaşla birlikte midelerinden zamanın iktidarına bağımlı hale gelirler. Ulemanın özerk yapısını kaldırır. Mehmet Ali Paşa ve çocukları, sonrasında derin bir nefes alırlar. Çalkantılı dönem bitmiş iktidar tekele alınmıştır.

Mısır'da Nasır darbesiyle birlikte Hidiv veya kraliyet ailesi çöker, devrilir. Lakin Nasır Ezher'e rolünü iade etmek bir yana müdahalesini daha da artırır. Bir de Ezher'de eğitiminin muhtevasına karışır ve dini kurumda sekülerleştirme dalgası başlatır. Muhammed Seyyid Tantavi sırasında Ezher şeyhi davetli olduğu Sudan'a gitmek için bile Mübarek'ten izin almak zorundadır. Müstakil bir ulema otoritesinden bahsetmek mümkün değildir. Cemal Sultan, Gazze sınır kapısının açılması noktasında Ezher Şeyhi Ahmet Tayyip'e bağlanan umutların beyhude olduğunu beyan eder. 'İyi niyetine rağmen adamdan çok şey istiyor ve bekliyorsunuz. Adam kendi korumasını atamaktan bile acizdir' der. Yani iktidarın elinde esir ya da kukla pozisyonundadır. Yüzyıllardır Mısır'ın üzerine istibdatın gölgesi çökmüş ve sinmiştir. Ulema da buna alışmıştır. Bağımsız reflekslerini kaybetmiştir. Karşı koyacak ne maddi gücü ne de manevi gücü vardır.

Nitekim Ezher büyük bir ayıba imza attı. Kabe İmamı Südeys'in İshak Huveyni için taziye bulunmasından sonra onun Hamas'ı desteklediğini öğrenince geri çekmesine ve çark etmesine benzer bir tavır gösterdi. Ezher, devam eden müzakereleri etkilememek için "Gazze Bildirisi"ni geri çektiğini duyurdu. El Kuds el Arabi gazetesinin değindiği gibi sözel/literal bir dayanışmayı bile çok gördüler! Neydi bu çağrı? Bildiride, Gazze'deki Filistinlileri ölümcül abluka ve kıtlıktan kurtarmak için acil bir küresel harekete geçme çağrısı yer alıyordu. Ezher adeta imdat çığlığı gönderiyor lakin hemen sonra bu çağrısını geri çekiyordu! Belli ki araya Rüfailer karışmıştı! Dışişleri Bakanı Bedr Abdulati bu bildirinin geri çekilmesini istemişti ve Ezher de buna boyun eğdi. Hödükler mangası bu olmalıdır! Belli ki bu çağrı Sisi'nin hesaplarına uymadı. Bu da gösteriyor ki denildiği gibi Ezher gölgesine dahi hükmedememektedir. İstibdadın gölgesi hürriyeti boğuyor! Ümmeti dayanaksız bırakıyor. İstibdat Gazze meselesinde böyle acı meyve vermiştir!

Ulu'lemr otoritesinin yayılması ve çeşitlenmesi gerekiyor. Ümmetin atlandığı bir yerde ne hürriyet ne de hak hukuk kalır. Daha da garibi Refah Sınır Kapısı'nın kapalı kalmasıyla ilgili İsrail suçu Mısır yönetimine atmaktadır. Bu yönde İsrail Mısır'ı sorumlu tutuyor. Yardım malzemelerinin Mısır yakasında bloke olduğunu, yığıldığını ve biriktiğini ve Mısır yönetiminin bunlara yol vermediğini ileri sürüyor! İsrail günah keçisini bulmuş! Sisi bu yönde israil'in talimatını mı uyguluyor yoksa kendiliğinden mi hareket ediyor? Suçu birbirlerinin üzerine atsalar bile ortada bir gerçek var: Refah Sınır Kapısı hala kapalı. Bu noktada Ezher Şeyhi Ahmet Tayyib'e bağlanan umutlar da söndü. Sınır kapılarının kapalı olması nedeniyle 4 aydır Gazzeliler açlıkla boğuşuyor! İnsanlar açlıktan sokaklarda yere seriliyorlar. Adeta yürüyen ölüler. İsrail diğer sınır kapılarını aklına getirmeden Refah Sınır Kapısı üzerinden kendisini aklamaya çalışıyor. Ne de olsa öbür ucunda Mısır var!

Refah Sınır Kapısı'nın açılması için Ramallah otoritesinin Mısır'a başvurması gerekiyor. Mahmut Abbas yönetimi bunu yapar mı yoksa Ezher Şeyhi gibi kulağının üzerine mi yatar? Kime giderseniz giden bozuk düzenin ve istibdadın bir parçası. Ulu'l emr buyruğu doğrultusunca otoritenin yeniden çeşitlenmesi ve ümmetin rolünü geri alması lazım. Nitekim İbni Haldun şöyle söylüyor: İstibdadı uygulayanlar mı yoksa ona destek verenler mi daha sorumlu? Ona göre istibdada imkan sağlayan taban daha sorumludur. İstibdat düzeni kadar bu düzene yakıt sağlayanlardan hesap sormak gerekir! Burada sadece yönetici erki değil bu erke irade bahşeden halkı daha sorumlu tutuyor. Burada zincirleme bir kaza var. Maalesef halk da sorumluluğun bilincinde değil. Ahmet Bin Hanbel ve İbni Hazm'a göre bir yerde insanlar açlıktan ölüyorsa o yöre halkı cinayetten sorumludur.

Mustafa Özcan

Yasal Uyarı: Yayınlanan köşe yazısı/haberin tüm hakları Turkuvaz Medya Grubu’na aittir. Kaynak gösterilse veya habere aktif link verilse dahi köşe yazısı/haberin tamamı ya da bir bölümü kesinlikle kullanılamaz.
Ayrıntılar için lütfen tıklayın.

YAZAR ARŞİVİ

Mustafa Özcan

Mustafa Özcan Diğer Yazıları