Oligarşik Mahzen çöküyor mu?
Bilmem takip edebiliyor musunuz? Fas'ta toplumsal ve siyasi kıpırdamalar oluyor. Derinliğini zaman gösterecek. Lakin bu ülke bazen uçurumun kenarına kadar geliyor ve çalkantılara sahne oluyor. 2011 yılında kıtasal ve tektonik çalkantılar Tunus ile başlamış Cezayir gibi bazı ülkeler hariç Arap alemine yayılmıştı.
Bu defa Fas'tan mı başlıyor? Fas 2011 badiresini İslami kesimler sayesinde biraz hafif atlatmıştır. Fas Adalet ve Kalkınma Partisi Fas'ı da sarsan olayların akabinde girdiği seçimleri kazanarak birinci parti oldu ve hükümeti kurmakla görevlendirildi. Bu sayede İslami kesimlerin en azından bir kanadı muhalefet saflarından iktidar saflarına geçti. İslami dalgalanmaları rejimin içinde tuttu. Lakin bu iktidar İslami kesimlere şans getirmedi bilakis zamanla kartopu gibi eridiler. Ahmet Raysuni gibi İslami kesimlerin teorisyenlerinden olan Sadattin Osmani bir takım teviller içine girdi ve İsrail ile ilişki kurmak kültürel bir soykırım dediği halde çeyrek asır sonra Mahzen'e uyarak bunun tersini yaptı. Prof. Dr. Necmettin Erbakan döneminde Türkiye'de oluğu gibi olmayacak işleri İslami kesimlere yüklediler. Bu da partinin itibar kaybetmesini sonra da erimesini beraberinde getirdi. Daha önce de solu iktidara getirerek etkisiz hale getirmişlerdi. Solu ve İslami kesimleri iktidarda bitirdiler. Solcu Abdurranman Yusufi ile solun diriliği, Sadettin Osmani ile de İslami kesimlerin diriliği yumuşadı. Sol ile sağ aynı kaderi paylaştı. Seçimle geldiler ve iktidar ile gittiler. İdeolojilerine ters şeyler yapmak zorunda kaldılar.
Bununla birlikte 2011 olaylarının bir tekrarı olarak görülen son olaylar ideolojik bir mahiyet arz etmiyor. Göstericiler sosyal ıslahat ve gençler de iş ve aş istiyor. Ortaya konacak bir ideoloji kalmadı. Hem sol hem de İslami kesimler iktidarda soldular. Bununla birlikte Fas'ın yarı resmi İslami cemaati Adl ve İhsan ve onun merhum lideri Abdusselam Yasin kraliyete bir kitabıyla kafa tutmuş, uyarmış 'ya İslam'ı seçersiniz ya da tufanı beklersiniz' demiştir. İslam gelmezse tufan gelir demiştir. Kızı Nadiye Yasin ise ülkenin rejiminin değişmesini istemiş ve kraliyet yerine cumhuriyet idaresinin benimsenmesini istemiştir. Ülkenin monarşi yerine cumhuriyete geçmesini benimsiyor. En azından Osmanlı'nın son döneminde Namık Kemal gibi meşruti saltanat istiyor.
Bu arada Kral 6'ncı Muhammed de müzmin hastalıklarla boğuşuyor ve ayakta kalacak mecali yok. Fransızlar bazen bu tür fotoğraflarını yayınlayarak yaraya tuz basıyorlar. Bu nedenle sürecin sonunda ülke kanlı bir hesaplaşmaya sahne olabilir. Şark ülkelerinde rejimlerin kendilerine mahsus adlandırmaları vardır. Fas rejimine 'mahzen' adı verilmiştir. Son olaylarla birlikte bir kez daha Mahzen sarsılmıştır. Mahzen'in sıfatlarından birisi de oligarşik yapısıdır. Fas'ı bilindiği kadarıyla 150 kadar aile yönetmektedir. Bunlar arasında yöresel dönmeler de bulunmaktadır (Osmanlı dönmeleri soy olarak oralardan gelmiştir lakin Fas Yahudileri veya dönmeleri Osmanlı ile irtibatlı değildir. Takdim tehir vardır). Sefardim Yahudilerinin merkezi Fas'tır ve İsrail'i şark Yahudilerinin nüfusuyla beslemiştir. Rusya'dan gelenler kadar muayyen bir nüfusa sahiptir. Bunların en önemli temsilcilerinden birisi de Kraliyet Danışmanı André Azoulay'dır. Bu ailenin Akdeniz'in iki yakasındaki uzantıları; hem Fransa hem de Fas'ta etkilidir. Kral 6'ıncı Muhammed'in eşi Lalla Salma Bennani, 10 Mayıs 1978'de Fez'de orta sınıf bir ailede doğmuştur. Aslen, İslam'a geçen Yahudilerden oluşan bildiyyīn ("kasaba halkı") sosyal kategorisine mensup önemli bir aileden gelmektedir. Berberi olmamasına rağmen, Lalla Salma'nın Berberi kökenli olduğu sıklıkla vurgulanır (https://en.wikipedia.org/wiki/Princess_Lalla_Salma_of_Morocco).
Maalesef Sadattin Osmani veya Ahmet Raysuni gibi kimi Fas İslamcıları İsrail yerine Cezayir'e kafa tutmayı yeğlemektedirler. Bu da inandırıcılıklarına gölge düşürmektedir. Fas İslamcıları genellikle Mahzen'e bağlı milli İslamcılardan oluşmaktadır.
Mustafa Özcan
Yasal Uyarı: Yayınlanan köşe yazısı/haberin tüm hakları Turkuvaz Medya Grubu’na aittir. Kaynak gösterilse veya habere aktif link verilse dahi köşe yazısı/haberin tamamı ya da bir bölümü kesinlikle kullanılamaz.
Ayrıntılar için lütfen tıklayın.
YAZAR ARŞİVİ
